Britanski dokumenti otkrivaju: Palestinci odbili plan preseljenja iz Gaze prije 70 godina
IslamBosna.ba – Prije tačno 70 godina, britanska vlada je primila ozbiljna upozorenja od lidera palestinskih izbjeglica u Gazi o mogućim katastrofalnim posljedicama pokušaja njihovog preseljenja izvan Palestine, posebno u Sinaj, otkriva arhivska dokumentacija.
Prema dokumentima koje je objavio portal Middle East Monitor, britanska vlada je u januaru 1955. godine dobila upozorenja da će “zapadne zemlje snositi posljedice ako pokušaju pridobiti arapske države na račun prava palestinskih izbjeglica”.
Tih dana, britanska ambasada u Kairu poslala je diplomatu A. J. D. Sterlinga u Gazu kako bi pripremio izvještaj o stanju palestinskih izbjeglica, stavu egipatske vlade prema njima i općenito o njihovoj “psihologiji”.ž
Otpor preseljenju u Sinaj
Sterlingovi izvještaji otkrivaju da su izbjeglice u Gazi i Egiptu bile “nesumnjivo u boljem položaju” u odnosu na one u drugim arapskim zemljama, uglavnom zahvaljujući radu UN-ove agencije za pomoć palestinskim izbjeglicama (UNRWA) i saradnji egipatskih vlasti.
Međutim, problem je nastao 1953. godine, kada je egipatski predsjednik Džemal Abdunasir, uz podršku Ujedinjenih nacija i Sjedinjenih Američkih Država, pokrenuo projekat naseljavanja 50.000 palestinskih izbjeglica u Sinaju. Ovaj potez je bio pokušaj da se poništi palestinsko pravo na povratak.
Sterling je u izvještajima naveo da je projekat bio “ambiciozan i velikodušan, posebno s obzirom na prenapučenost Egipta”, ali je naglasio da on “nije rješenje problema izbjeglica”, jer se broj palestinskih izbjeglica svake godine povećavao za oko 6.000 osoba.
Martovska pobuna i britanska reakcija
Britanski dokumenti otkrivaju da su Palestinci ovaj projekat smatrali pokušajem trajnog iskorjenjivanja njihove borbe za povratak u domovinu. U martu 1955. godine izbjeglice u Gazi organizovale su masovne proteste poznate kao “Martovska pobuna”, koja je na kraju dovela do potpunog obustavljanja plana preseljenja.
Sterling je u izvještaju naveo da su britanske vlasti bile svjesne jačine palestinskog otpora i da su smatrale da će svaki pokušaj preseljenja biti osuđen na neuspjeh. “Palestinci u Gazi su odlučni u svojoj borbi za pravo na povratak i ne postoji politička ili ekonomska inicijativa koja ih može uvjeriti u suprotno”, napisao je Sterling u svom izvještaju britanskoj vladi.
Britanski zvaničnici su u to vrijeme izražavali zabrinutost da bi odbijanje Palestinaca moglo otežati zapadne diplomatske odnose s arapskim zemljama. Također su procjenjivali da bi masovni palestinski otpor mogao destabilizirati cijelu regiju.
Na sastanku sa palestinskim liderima, Sterling je zapisao njihova upozorenja upućena britanskoj vladi: “Ignorisanje palestinskog pitanja znači stvaranje budućih problema za sebe.”
Palestinski lideri su također upozorili da nikakvo savezništvo Zapada s arapskim zemljama “neće biti stabilno sve dok se Palestinci prisiljavaju na život u izgnanstvu”. Oni su naglasili da će se izbjeglice u egzilu “s vremenom pretvoriti u petu kolonu protiv Zapada, potkopavajući sve pokušaje izgradnje trajnih saveza u regiji”..
Historijska poruka i današnji odjek
Dokumenti britanskog Nacionalnog arhiva jasno pokazuju da su upozorenja palestinskih izbjegličkih lidera iz 1955. godine imala dalekosežne posljedice. Sedam decenija kasnije, pitanje prava palestinskih izbjeglica i dalje ostaje jedno od ključnih političkih pitanja na Bliskom istoku.
IslamBosna.ba
