Druzi: Tajanstvena vjerska zajednica Bliskog istoka

IslamBosna.ba – Druzi su mala, ali značajna vjerska zajednica koja pretežno živi u Siriji, Libanu, Palestini i Izraelu. Njihova vjerska učenja i unutrašnja organizacija obavijeni su velom tajne, a dublje proučavanje vjere rezervisano je za zrelije i posvećene članove zajednice.

Historija i porijeklo

Druzi su se pojavili u 11. stoljeću tokom vladavine šestog fatimidskog halife el-Hakima bi-Amr Allaha (996–1021). Prema nekim izvorima, osnivač zajednice bio je Muhammed bin Ismail ed-Derezija, po kojem su Druzi i dobili ime, iako sami pripadnici odbacuju ovu povezanost. Drugi izvori tvrde da je pravi osnivač Hamza bin Ali bin Ahmed, koji je autor većine vjerskih tekstova Druza.

Od samog početka, Druzi su se izdvojili od glavnih islamskih pravaca, a njihova vjerska doktrina ostala je zatvorena za vanjski svijet. Do 1043. godine njihova vjerska misija bila je aktivna, nakon čega su zatvorili vrata konverzije – od tada se Druzom može postati samo rođenjem.

Vjerska uvjerenja i običaji

Druzi sebe nazivaju Muvehhidun (monoteisti) ili Benu Ma’ruf. Njihova doktrina je mješavina islamskih, filozofskih i gnostičkih elemenata, a temelji se na vjerovanju u reinkarnaciju i eshatološku ulogu el-Hakima. Vjera u reinkarnaciju igra ključnu ulogu u njihovim ritualima. Smatraju da se duše neprestano reinkarniraju unutar zajednice Druza, što dodatno učvršćuje njihovu zatvorenost prema vanjskim utjecajima. Njihova sveta knjiga “Poslanice mudrosti” dostupna je samo starijim i posvećenim članovima zajednice.

Vjerski život Druza organizovan je u dvije grupe: “ukkal” (mudri), koji imaju pristup svetim spisima, i “džuhal” (laici), koji prakticiraju osnovna učenja. Dublje vjersko znanje nije automatski dostupno svim članovima zajednice – mladi članovi dobijaju osnovna učenja, dok se dublji aspekti otkrivaju onima koji pokažu interes i odgovarajuću duhovnu zrelost. Ova praksa često se povezuje s idejom da se učenje vjere intenzivira u kasnijim godinama života, ali nije strogo pravilo.

Druzi su poznati po svojoj zatvorenosti – rijetko sklapaju brakove s pripadnicima drugih vjerskih skupina, a žene i muškarci imaju jednaka prava u društvenom i religijskom životu. Poligamija je strogo zabranjena, a veliki značaj pridaje se moralnom i etičkom načinu života.

Druzi imaju bogatu tradiciju usmenog pripovijedanja. Priče, legende i poezija ključni su za očuvanje kulturnog identiteta zajednice. Također, koriste arapski jezik, ali s jedinstvenim idiomima i izrazima koji su specifični za njihovu zajednicu.

U nekim područjima, Druzi su poznati po tradicionalnim zanatima, kao što su izrada maslinovog ulja i rukotvorine.

Iako nemaju mnogo javnih religijskih praznika, Druzi obilježavaju posebne događaje unutar zajednice koji odražavaju njihovu povijest i solidarnost. Ovi privatni događaji često su prilika za okupljanje i jačanje zajedničkog duha.

Društveni i politički utjecaj

Druzi su poznati po prilagodbi političkim režimima u zemljama gdje žive, što je ponekad izazivalo optužbe za oportunizam. Na primjer, njihova lojalnost različitim vlastima u Siriji, Libanonu i Izraelu često je bila predmet rasprava.

Iako su brojčano mala zajednica (oko 1,5 miliona širom svijeta), Druzi su odigrali ključne uloge u političkoj historiji Bliskog Istoka. Sultan Baša el-Atraš predvodio je ustanak protiv francuske vlasti u Siriji, dok su u Libanu poznati lideri bili Kemal Džumblat i njegov sin Velid Džumblat.

U Izraelu, Druzi imaju poseban status, za razliku od ostalih arapskih manjina, podliježu obaveznom vojnom roku u izraelskoj vojsci, što izaziva podjele unutar same zajednice. Ova praksa datira iz 1956. godine, kada su Druzi formalno priznati kao posebna vjerska zajednica. Mnogi članovi zajednice su se istaknuli u vojsci, što je dodatno učvrstilo njihov status lojalnih građana. Međutim, njihova lojalnost prema državi Izrael ponekad je izazivala tenzije s drugim arapskim zajednicama, posebno zbog njihovog sudjelovanja u vojnim operacijama. Iako mnogi Druzi u Izraelu sebe smatraju lojalnim građanima, postoje i oni koji se osjećaju marginalizirano zbog zakona poput Zakona o nacionalnoj državi iz 2018. godine, koji je definirao Izrael kao državu jevrejskog naroda. Ovaj zakon izazvao je osjećaj isključenosti među Druzima, uprkos njihovim doprinosima državi.

Druzi u Siriji imali su složen odnos s režimom Bešara el-Assada, koji je oblikovan povijesnim, političkim i sigurnosnim faktorima. Većina Druza u Siriji živi u regiji Suvejda, a njihova zajednica često balansira između lojalnosti režimu i želje za autonomijom. Tokom sirijskog građanskog rata, Druzi su uglavnom pokušavali ostati neutralni, izbjegavajući direktno sukobljavanje s režimom ili opozicijom. Međutim, Assadov režim je iskoristio strah Druza od ekstremističkih grupa kako bi osigurao njihovu podršku. Druzi su organizirali vlastite lokalne milicije za obranu svojih zajednica, često uz pomoć Assadovog režima.

Druzi predstavljaju jednu od najzagonetnijih i najizolovanijih vjerskih zajednica na svijetu. Njihova vjera, kultura i način života čine ih jedinstvenom skupinom s dubokim korijenima u historiji Bliskog istoka. Iako malobrojni, njihova politička i društvena uloga ne može se zanemariti, a njihova tradicija opstaje uprkos brojnim izazovima modernog doba.

Izvori: Al Jazeera i internet

IslamBosna.ba