Saudijski zaokret u prikazivanju ashaba – Serija “Mu’avija” izaziva polemike
IslamBosna.ba – Odluka Saudijske Arabije da emituje historijsku seriju Mu’avija tokom ramazanskog programa, nakon dvogodišnjeg odgađanja, izazvala je polemike u arapskom svijetu. Produkcija ovog ambicioznog projekta, koji oživljava likove iz ranog islama, suočava se s kritikama, posebno iz vjerskih krugova predvođenih egipatskim El-Azharom, koji godinama insistira na zabrani prikazivanja desetorice ashaba kojima je obećan Džennet, članova Poslanikove porodice te njegovih supruga i kćeri.
Historijska epoha kroz prizmu umjetnosti
U utorak je saudijska medijska kuća MBC objavila promotivni video za Mu’aviju, nazvavši ga “epskom historijskom dramom”. U najavi se ističe da je serija posvećena “imperiji koja je ispisala neizbrisiv trag od istoka do zapada”, a radnja prati put Mu’avije ibn Ebi Sufjana od pisara Objave do šestog halife islamskog svijeta.
Scenarij potpisuje egipatski novinar i pisac Haled Salah, poznat po političkoj i ideološkoj transformaciji od islamskog aktiviste do liberalnog komentatora. On je radnju smjestio u doba “Velike smutnje” – period koji je uslijedio nakon ubistva trećeg halife Osmana ibn Affana, kada su se sukobili Mu’avija, tadašnji namjesnik Damaska, i četvrti halifa, Alija ibn Ebi Talib, što je dovelo do uspostavljanja Emevijskog halifata.
Serija je snimana na više lokacija u Tunisu, a njena produkcija koštala je oko 100 miliona dolara. U glavnim ulogama su sirijski glumac Ludžejn Ismail u ulozi Mu’avije, Jordanac Ijad Nassar kao Alija ibn Ebi Talib, te niz poznatih arapskih glumaca koji tumače likove ashaba i istaknutih historijskih ličnosti tog doba.
El-Azhar i vjerske zabrane
Prikazivanje likova trojice halifa – Omera, Osmana i Alije, kao i Hasanove i Husejnove uloge, naišlo je na osudu El-Azhara, koji od 1926. godine zabranjuje prikazivanje poslanika i ashaba. Egipatska Dar el-Ifta (Vijeće za fetve Egipta) ponovo je naglasila da je prikazivanje ashaba dozvoljeno samo ako se čuva njihov dignitet, ali da je prikazivanje desetorice ashaba kojima je obećan Džennet, Poslanikovih supruga i potomaka strogo zabranjeno. Očigledno, Mu’avija je prekršio upravo ove smjernice.
Još jedna kontroverza vezana je za izbor Ijada Nassara za ulogu Alije. Njegovo ranije učešće u filmu Savršeni stranci (As’hab ve la a’az) na Netflixu, koji je otvoreno tematizirao LGBTQ+ zajednicu, izazvalo je negodovanje dijela publike, koja smatra da njegov angažman svojevrsna provokacija i nepoštovanje islamskih vrijednosti.
Saudijska transformacija i utjecaj na medije
Glavno pitanje koje proizlazi iz ove debate jeste: zašto Saudijska Arabija ignorira fetve Al-Azhara i ranije vlastite religijske autoritete? Ovaj slučaj odražava širu sliku transformacije Saudijske Arabije pod vodstvom prestolonasljednika Muhammeda bin Selmana, koji je proteklih godina uložio značajna sredstva u razvoj zabavne industrije. Saudijska “Generalna uprava za zabavu” preuzela je vodeću ulogu u liberalizaciji kulturne scene, čime se udaljava od ranijih vjerskih restrikcija. Od organizacije muzičkih festivala do promocije filma i sporta, Rijad je odlučan u kreiranju novog identiteta koji se distancira od vjerskog tradicionalizma.
U tom kontekstu, Mu’avija nije samo serija – ona je simbol transformacije društvenog i kulturnog pejzaža u Saudijskoj Arabiji. Time se postavlja i pitanje: da li će ova liberalizacija utjecati na ostatak arapskog svijeta i dovesti do redefiniranja granica dozvoljenog u islamskoj kinematografiji?
Egipatski kritičar Ahmed Nadži postavlja provokativno pitanje: “Da li su prikazi ashaba bili zabranjeni dok je Egipat kontrolirao narativ, ali postaju prihvatljivi kada dolaze iz Saudijske Arabije?”. Ako saudijski kapital može prevladati čak i vjerske tabue, šta će biti sljedeći korak u kulturnoj revoluciji koju vodi Rijad?
No, pitanje ostaje – je li ova serija korak naprijed u prikazivanju islamske historije ili provokacija koja dodatno produbljuje podjele?
IslamBosna.ba
