Psihofizičke blagodati namaza -

Sedždžda¹

Tokom sedžde, glava zauzima niži položaj u odnosu na srce i, stoga, krv teče lakše do mozga pošto srce ne mora raditi suprotno gravitaciji. To ubrzava opskrbu mozga hranjivim tvarima koji je odgovoran za izlučivanje neurotransmitera kao što su GABA, serotonin, dopamin, enkefalin, endorfin, acetilkolin, glutamat, anandamid, itd. Ovi neurotransmiteri su odgovorni za blagostanje, mir, zadovoljstvo, spokojstvo i optimizam određene osobe i pridonose uravnoteženom duševnom stanju. Lagahno vježbanje poboljšava kondiciju i emocionalno blagostanje te povećava dugovječnost. Fizički pokreti tokom obligatnih dnevnih sedždi poboljšavaju fleksibilnost, koordinaciju te opušteno i blago reagiranje. Adrenalin i noradrenalin, koji su odgovorni za dinamiku slijeda, za vrijeme namaza javljaju se u kombinaciji sa spokojstvom i mirnoćom sedžde, zbog lučenja enkefalina, endorfina, GABA-e, glutamata, serotonina, dopamina i drugih neurotransmitera². To čini klanjače jedinstvenim u smislu da se u istom pojedincu objedinjuje dinamičnost sa mirnoćom, euforijom i dostojanstvom. Učinci adrenalina i noradrenalina su očiti, čak i nakon što namaz završi, o čemu svjedoči nastavak fizičke i mentalne aktivnosti. U stvari, čak i pomisao ili namjera (nijjet) obavljanja namaza dovoljna je da se aktivira simpatički nervni sistem³ na lučenje adrenalina i noradrenalina. Osobe koje obavljaju namaz izjavljuju da se osjećaju puno bolje i zdravije. Kod starijih osoba, nivo fiziološke aktivnosti je u padu. Kosti postaju tanje i osteoporoznije. Koža, također, postaje tanja i naboranija. Procesi obnavljanja u tijelu postaju sporiji, a imunološke reakcije ograničene. Rezervne funkcije svih vitalnih organa slabe i stariji su podložniji padovima i bolesti. Međutim, klanjači, postajući mukellefuni⁴, ponavljanjem pravilnih tjelesnih pokreta tokom obreda poboljšavaju tonus i snagu mišića, snagu tetiva, fleksibilnost zglobova i kardio-vaskularne resurse. To omogućuje tijelu da poboljša kvalitet života i da izađe u susret neočekivanim zahtjevima kao što je trčanje za autobusom. Blaga tjelovježba, također, poboljšava izdržljivost, samopoštovanje i samopouzdanje. Pokretljivo tijelo pomaže u sprječavanju osteoporoze kostiju kod starijih muškaraca i žena nakon menopauze. Aktiviranje pumpe lisnog mišića pokretima zgloba sprječava duboku vensku trombozu⁵, čest uzrok plućne embolije i hroničnih čireva na nogama starijih osoba. Lučenje hormona rasta dodatno se povećava tjelovježbom tokom namaza. Pošto je ovaj hormon neophodan za formiranje kolagena⁶, to može biti važan faktor za prolongiranje boranja kože kod onih muslimana koji obavljaju propisane namaze. Namaske radnje poboljšavaju raspoloženje, razmišljanje i ponašanje. Iako se memoriranje kratkoročnih događaja⁷ pogoršava u starijoj dobi, namaz poboljšava pamćenje kod starijih osoba, čak i za kratkoročne događaje, zadržavanjem memorijskog sklopa i opsega u mozgu otvorenim, pomoću neurona koji komuniciraju jedan s drugim, posebno putem stalnog ponavljanja ajeta iz Kur’ana Časnog i drugih zapamćenih dova koje slave Allaha, dž.š. Ovaj postupak, također, pomaže da se um zakloni od drugih nadolazećih negativnih misli. Ponavljanje namaza, dove veličanja i slavljenja, zikr (riječi kojima se slavi i veliča Allah) i aktivnost mišića, u kombinaciji sa pasivnim ignoriranjem intruzivnih misli, otklanjaju stres putem blage i opuštajuće reakcije, što dovodi do smanjenja krvnog pritiska i unutarnje smirenosti. Ponavljanje ajeta iz Kur’ana ublažava i prekida period stresa, jer se u aktuelnom trenutku nalazimo ispunjeni Allahovom rječju i prestajemo brinuti o prošlosti ili budućnosti. To je poput usporavanja i uživanja u vožnji, kad postoji ubrzan saobraćaj i cik-cak vožnja u moždanim neuronima. Prema tome, namaz ubacuje um u ler. Islamska molitva je jedinstvena u tome da se, za vrijeme fizičkih pokreta klanjača, napetost mišića razvija i poboljšava, što biva popraćeno lučenjem adrenalina i noradrenalina, dok se u isto vrijeme duševna i misaona napetost smanjuje zbog duhovne komponente, pomognute izlučivanjem enkefalina, endorfina, dinorfina, serotonina, dopamina i mnogih drugih. Stoga, sve one osobe koje obavljaju propisane namaze osjećaju se živahnijim i aktivnijim, čak i nakon perioda umirovljenja.

Autor: Ebrahim Kazim

Prijevod teksta: Muamer Neimarlija

1 – Poglavlje iz knjige: Ebrahim Kazim, ”Scientific Commentary of Suratul Faatehah”, third edition, 2011, Pharos Media Publication str. 194-196

2 – ”Neurotransmiteri su kemijske tvari u ulozi komunikacijskih sredstava među neuronima. (…) Obično ih se u sinaptičku pukotinu izluči previše, pa se procesom up-date ponovo vraćaju u presinaptički mjehurić ili ih posebni enzimi razgrađuju. Višak i manjak neurotransmitora uzrokuje psihičke i mentalne poremećaje. Neurotransmiteri se sintetiziraju u živčanim završecima (sinaptičkim), u sinaptičkoj pukotini djeluju kao prenosioci električnih signala između neurona.” Izvor: http://hr.wikipedia.org/wiki/Neurotransmiter (op. prev.)

3 – ”Simpatički nervni sistem (SNS) je jedan od tri dela autonomnog nervnog sistema, zajedno sa enteričnim i parasimpatičkim sistemima. Njegova generalna uloga je da mobilizuje telesne resurse pod stresom; da indukuje borba-ili-bežanje respons. On je, međutim, konstantno aktivan na bazalnom nivou s ciljem održanja homeostaze. Zajedno sa dve druge komponente autonomnog nervnog sistema, simpatički nervnoi sistem doprinosi kontroli većine telesnih unutrašnjih organa. Na stres – kao u slučaju borba-ili-bežanje responsa – se može gledati kao neutralisanje parasimpatičkog sistema, koji generalno radi na održavanju tela u mirovanju.”

Izvor: http://sr.wikipedia.org/wiki/Simpati%C4%8Dki_nervni_sistem (op. prev.)

4 – ”Mukellefuni (pravni obveznici, adresati) su punoljetne i mentalno zdrave osobe za čiju aktivnost se vezuju šerijatski propisi i odredbe.” Izvor: Štulanović, M. (2007) Uvod u šerijatsko pravo (fikh) i njegovu metodologiju (usuli fikh). Bihać: Islamski pedagoški fakultet. str. 99 (op. prev.)

5 – ”Duboka venska tromboza je stanje kada se stvori krvni ugrušak u dubokim venama ruku ili nogu. Kratica za ovu bolest je DVT (engl. Deep Venous Thrombosis) i najčešće se upotrebljava u člancima koji je opisuju. Duboka venska tromboza može biti bolest sa smrtnim posljedicama, ako se ugrušak iz ruke ili noge oslobodi sa stijenke vene te dođe do plućnih vena ili srca. Tada je riječ o bolesti koja se naziva plućna embolija. Kada se razvije ta komplikacija duboke venske tromboze, smrtnost iznosi oko 10%.”

Izvor: http://www.zdrav-zivot.com.hr/index.php?cat=tromboliza_i_duboka_venska_tromboza (op. prev.)

6 – ”Osnovni sastojak vezivnog tkiva, a čine ga kosti, sveze, zglobne ovojnice, hrskavica, mišićne ovojnice i slično.”

Izvor: http://www.plivazdravlje.hr/medicinski-leksikon/5684/Kolagen?plivahealth[term]=5684 (op. prev.)

7 – U tekstu na engleskom jeziku stoji short-term events, odnosno kratkoročni događaji. Moguće da je autor mislio near-term, odnosno bliski događaji, jer je poznato da se kao prvi simptom demencije ili staračke senilnosti javlja ”postepeni gubitak pamćenja, pogotovo najnovijih događaja. Počet ćete primjećivati da se starija osoba više ne može sjetiti što se dogodilo prije nekoliko sati (pa čak i minuta), iako se sjeća događaja koji su se zbili prije mnogo godina.” Izvor: http://www.zdravstveni.com/demencija.php (op. prev.)

Ebrahim Kazim je rođen u Bombaju, Indija, gdje su se njegovi roditelji naselili poslije preseljenja iz Dubaija. Bio je jedno od 18 djece i odrastao je u tipičnoj muslimanskoj kući. Osnovno obrazovanje je stekao u Perzijskoj školi, a srednje u St. Xavier College u Bombaju. Godine 1948. dobija stepen M.B.B.S. na Grant Medical College, a iste godine oženio je svoju kolegicu, dr. Joan Homaida Muhamed, iz Trinidad i Tobaga. Godine 1949. došao je u Trinidad gdje se, preko Ministarstva za zdravlje, zaposlio u Općoj bolnici San Fernando. Godine 1952. prelazi u Veliku Britaniju radi nastavka studija i dobija stepen DTM I H. u Školi tropske medicine u Liverpoolu. Godine 1962. postao je član Royal College of Physicians u Edinburghu (MRCP). Nakon toga, vratio se u Trinidad i imenovan je na mjesto direktora specijalističke medicine u Općoj bolnici, Port-of-Spain. Dr. Kazim je autor dvije knjige o islamu. Godine 1956. objavljena je CONTEMPLATING SURATUL FATEHAH za besplatnu distribuciju. Njegova druga knjiga, ESSAYS ON ISLAMIC TOPICS, prvobitno objavljena 1. Ramazana 1413. (23. februara 1993.) naknadno je izmijenjena, a drugo izdanje pojavilo se 27. Ramazan 1420., u noći Lejletu-l-kadr (3. januara 2000.) Prevedena je na albanski i urdu. Nakon toga, dr. Kazim prikupljao je dodatne znanstvenih informacije da bi ih ubacio u članke objavljene u dvije već spomenute knjige, a sada je objavio trenutno aktuelnu knjigu SCIENTIFIC COMMENTARY OF SURATUL FAATEHAH, nadajući se da će napisi predstavljeni u ovoj knjizi naići na interes čitatelja. Izvor: http://www.pharosmedia.com/india-books-bookstore/scientific-quran-surah-faatehah-islam-islamic-books.htm (op. prev.)