Ekspanzija radikalnih stranaka stvorila i Breivika

Ne osjećam se krivim! Učinio sam to da bih spasio Norvešku i čitavu zapadnu civilizaciju od islama i „kulturalnog marksizma“ – kazao je pred sudom hladnokrvni ubica Anders Bering Brejvik (Anders Behring Breivik), odgovoran za napad u Oslu i ubistvo 76 ljudi.

Crne prognoze

Bez obzira na činjenicu što su Norveška i cijela Evropa u šoku zbog napada očitog luđaka, posve je logično upitati se je li Brejvik produkt ekspanzije ekstremne desnice i sve većih simpatija Evropljana prema njoj. Simpatije su toliko narasle da su stranke ekstremne desnice danas posve relevantne i u parlamentima većine zemalja Evropske unije (EU), pa čak i u samoj Uniji, a najavljuju i skoro udruživanje radi ovladavanja Starim kontinentom.

I dok se Evropljani danas zgražavaju nad gestom „norveškog viteza“, nisu li do jučer mnogi od njih na raznim forumima i referendumima sa simpatijama gledali na ideje o kršćanskoj Evropi, Starom kontinentu bez muslimana, na zabrane nikaba ili burke, tražili radikalniju politiku prema imigrantima, aplaudirali istjerivanju Roma iz Francuske, koracima ka ukidanju Šengenskog sporazuma… Nije li skoro 60 posto Švicaraca (u nekim njenim kantonima više od 70 posto) glasalo protiv gradnje munara u toj zemlji?

Pa i danas poslanik u italijanskom parlamentu iz redova ultradesničarske Sjeverne lige Mario Borgecio tvrdi da su „ideje norveškog masovnog ubice Andersa Brejvika veoma dobre, a u nekim slučajevima sjajne“. On se složio s Brejvikovim stavovima protiv islama i konkretnom optužbom da se „Evropa predala prije nego što se upustila u borbu protiv islamizacije“. Inače, Sjeverna liga je partner italijanskog premijera Silvija Berluskonija (Berlusconi)!

Neosporno je da konzervativne nacionalističke partije širom Evrope posljednjih godina bilježe porast glasača na izborima. Ekstremna desnica postoji svuda u Evropi. Od Italije, preko Austrije i Mađarske do Skandinavije. U prethodnim godinama ekspanziju je doživjela na talasu problema s nezaposlenošću i prilivom imigranata.

Desničarske partije protive se slobodama kretanja u EU, traže strožije zakone za imigrante, posebno su osjetljivi na muslimane i često to pokazuju traženjem zabrane nošenja nikaba i podizanja munara! Mnoge sve to ne čudi, jer desnica, pogotovo ekstremna, tradicionalno jača u teškim vremenima. No, Evropa je sada počela plaćati ekstremizam.

Iako su osudile masakr u Norveškoj i tvrde da se bore legalnim sredstvima, stranke evropske krajnje desnice su, neosporno je, stvorile atmosferu koja je inspirirala zločinca Brejvika, koji je krenuo u krvave „krstaške pohode“.

Da se crni oblak ponovo nadvija nad Evropom, upozorava činjenica da ultradesničari imaju plan o osvajanju primata na panevropskoj i nacionalnoj političkoj sceni.

Naime, pod dirigentskom palicom vođe austrijskih slobodara, ultradesničara Hajnca Kristijana Štrahea (Heniz Christian Strache), političkom Evropom (unutar i izvan granica EU) upravljali bi slobodari stranke ekstremno desničarskog opredjeljenja, okupljene oko novoosnovanog „Slobodarskog pokreta Evrope“.

 Oko njih bi se trebale okupiti sve značajnije parlamentarne stranke koje u svojim statutima zastupaju „stavove o suverenosti nacionalnih država u okvirnoj evropskoj zajednici otadžbina“. Pristanak su, u načelu, već dali italijanska Liga za sjever, francuski Nacionalni front Marine le Pen, kćerke francuskog desničara ŽanMarija le Pena, belgijski Falms belang (Flamanska stvar), mađarski vladajući Fides… Kako je objavila beogradska „Politika“, medijski analitičari i komentatori u odjeljenjima za praćenje javnih događanja u tajnim policijama srednje Evrope učestalo su proteklih mjeseci upozoravali na ovakav razvoj prilika.

– Moramo (op)stati kao motor obnove otadžbinskih i evropskih shvatanja – kazao je ultradesničar Štrahe u završnom govoru pred delegatima stranačkog kongresa i najavio bitku za zauzimanje čelnih pozicija na evropskoj političkoj sceni.

Njemačka akademija umjetnosti još je u maju ove godine upozorila da se Evropom širi „zabrinjavajući rast desničarskog populizma“.

– Desničarski populizam sve jače prodire u središte samog društva. Rasističke i krajnje desničarske ideje i akcije prestale su biti na marginama društva… Veliki umjetnici i turbointelektualci ne ponašaju se ništa drugačije od mase: svijetom vlada atmosfera duhovne rasprodaje – kazali su njemački akademici.

I slavni slovenski filozof Slavoj Žižek također je upozorio da je za Evropu jedina prava opasnost ekstremna, seljačka desnica. Po njemu, Evropa ima budućnost samo ako je zasnovana na antirasizmu i socijalnoj pravdi, pri tome ukazajući na „mlitavost evropske ljevice“. Zasigurno naš najbolji poznavalac EU, ekspert za evropske integracije i dugogodišnji dopisnik iz Brisela Zekerijah Smajić ističe da je neosporno kako je ekstremna desnica u ekspanziji na Starom kontinentu.

– Treba samo pogledati strukturu Evropskog parlamenta. Od više od 700 zastupnika više od jedne trećine pripada toj vrsti političke orijentacije i ideologije. Šta je uzrok tome? Uzrok su sigurno globalna kriza, recesija, nepovjerenje građanstva u svoje političke lidere koji su iznevjerili njihova očekivanja. Treći razlog su migracije. Načinom proširivanja EU je sama sebe dovela u neku vrstu ćorsokaka iz kojeg teško izlazi. Vidite, proširivanjem 2004. godine na novih deset članica i 2007. godine na još dvije, EU je nadrasla svoje potencijale, organizacionu i institucionalnu potenciju. Sada ne može da savlada probleme koji se dnevno produciraju na raznim frontovima – govori Smajić.

EU su, kako kaže, sustigli globalna kriza i finansijski poremećaji koji su neminovno utjecali i na euro, koji je trenutno u najvećoj krizi.

– To su sve problemi kojim se ona bavi, zapostavljajući neka ideološka gibanja,

koja su, također, dio tih globalnih pomjerana. Iz svega toga produciraju se pojedinci koji iz različitih razloga, neko iz liderskih, a neko iz psihosomatskih ili finansijskih, dolaze na naslovnice po svojim nedjelima, kao što je sada slučaj u Norveškoj.

Stres i napetosti

Tek će se utvrditi koliko je norveški slučaj bio dio jedne ideologije, a koliko je dio jednog individualnog fanatizma. Ja sam uvjeren da se ne radi o individualnom fanatizmu nego o ideologiji čiji je izvršilac, zapravo, reprezent – izričit je Smajić.

Jačanje desnice, prema Smajiću, može samo jačati nestabilnost Evrope, strah, zebnju i nepovjerenje. To je, upozorava on, opasnost za Evropu i međunarodnu zajednicu ako se ne poduzmu protumjere, odnosno ako se ne poradi na ječanju istinske, a ne demokratije s prizvukom anarhije.

Profesor Vlatko Cvrtila s Fakulteta političkih znanosti u Zagrebu smatra da Evropa u posljednjih desetak godina ima problem s radikalnim ekstremnim grupama, koje se vežu uz radikalnu desnu ideologiju. One su, nastavlja, prisutne u nekim državama i vezuju se uz propale nacističke ideologije.

Iako ne očekuje nasilje, boji se da bi radikalna retorika mogla potaknuti vladajuće strukture da poduzmu korake koji bi se „mogli označiti kao nepravilan odnos prema drugim kulturama“.

 – Sve to skupa nekako navodi na zaključak da se evropsko društvo radikalno mijenja i da ono ima dosta različitih elemenata koji su protivni vrijednostima samog evropskog društva. Kroz politički i ekstremni prostor moglo bi se stvoriti dosta napetosti između različitih kultura upravo na evropskom prostoru. To se suprotstavlja ideji Evrope i ravnopravnosti. Potrebnoje tražiti neke paradigme koje će, ipak, održati tu jednu ravnotežu i ravnopravnost u evropskom prostoru, jer drugog izbora nema. Radikalizam može izazvati teške posljedice po samu Evropu – upozorava Cvrtila. 

On nadalje ističe da definitivno postoje grupe koje izražavaju netrpeljivost prema drugim kulturama i imigrantima. Te su se grupe, vjeruje naš sagovornik, razvile upravo na netrpeljivosti prema došljacima u njihovoj kulturi.

–  To je jedna politička platforma koja u određenom trenutku donosi političke glasove na izborima – zaključuje Cvrtila.

Islamofobija je opasna kao i antisemitizam

Profesor na katedri religija i međunarodni odnosi i direktor Centra za muslimansko-kršćansko razumijevanje pri Univerzitetu „Georgetonjn“ Džon L. Esposito (John) napisao je da islamofobija, koja postaje društvena rak-rana, mora biti priznata i jednako neprihvatljiva kao i antisemitizam.

– Zapadni političari i vjerski lideri, kreatori javnog mnijenja i mediji trebaju odlučno govoriti o opasnosti islamofobije podjednako napadno kao što govore o ostalim formama riječi i djela koji su ispunjeni mržnjom, počevši od rasne diskriminacije pa sve do antisemitizma. Oni rade u korist promotora mržnje (kako muslimanskih, tako i nemuslimanskih) vjerskih i političkih lidera i političkih analitičara čija retorika potiče, demonizira, otuđuje i marginalizira… – konstatirao je Esposito.

Internet za samodestrukciju

– U posljednje tri godine desilo se nekoliko velikih zločina čiji su izvršioci priznali da su educirani putem interneta i da su iz njega izvlačili svoje lekcije. Kada pogledate videoigre, ponudu društvenih mreža i sadržaj interneta uopće, doista vas mora uhvatiti panika gdje i s kim živite i da li planeta srlja u jedan nepovrat ukoliko se ovakvo bezakonje i nekontrola interneta bude nastavila. Ja razmišljam o tome je li internet globalni projekt koji će dekadenciju postaviti na pijedestal čovječanstva, iz kojeg će se čovjek samouništavati. Prilično strahujem nad tom globalnom pojavom kao što je internet, koji je preuzeo primat i nad politikom, pa i ovom ekstremnom smatra Smajić.

(dnevniavazba)