Ko je Omar Sulejman?

Izraelci su se opredijelili za Sulejmana, koji je i prije demonstracija u Egiptu imao velike šanse da naslijedi Hosnija Mubaraka na položaju predsjednika o čemu se razgovaralo s američkim funkcionerima još 2008. godine. Kao ključna ličnost koja je učestvovala u mirovnom procesu na Bliskom istoku, on je jednom prilikom rekao da izraelski vojnici slobodno mogu da izvrše invaziju na Egipat da bi onemogućili “teroristima” Hamasa da švercuju oružje u susjedni pojas Gaze. 

I Sjedinjenje Države sve više vjeruju u to da Omar Sulejman, dugogodišnji šef obavještajne službe, može da preuzme ulogu posrednika između egipatskog predsjednika Hosnija Mubaraka i onih koji se zalažu za demokratiju u najmnogoljudnijoj državi arapskog svijeta. Međutim, iako je Sulejman prihvatljiv za SAD i Izrael, uloga posrednika mu je otežana zbog netrpeljivosti prema izvjesnim grupama egipatske opozicije, prije svega Muslimanskom bratstvu.

Iz izvora bliskih Bijeloj kući saznaje se da Sjedinjene Države vide u Sulejmanu najbolje kratkoročno rješenje, jer omogućava i stvarne promjene i političku stabilnost, što je izuzetno težak zadatak s obzirom na to da praktično sve strane zahtijevaju Mubarakovu ostavku. O podršci koju Sulejman uživa u SAD najbolje svjedoče izvodi iz memoara Georga Teneta, direktora CIA, objavljenih 2007. godine pod naslovom “U središtu oluje”. “Omar Sulejman je dugo godina bio šef egipatske obavještajne službe. On je i general i obavještajac, ima kraljevsko držanje, vrlo je moćan čovjek, izuzetno odmjeren u izjavama. Odlučan je i šarmantan”, istakao je Tenet dok je pisao o bliskoistočnom mirovnom procesu. “Omar je iza kulisa uradio sve što je bilo u njegovoj moći da bi uspostavio mir između Palestinaca i Izraelaca”, dodao je.

“Tako je bilo dok su Sjedinjene Države još uvijek bile angažovane u tom procesu. Tako je i sada, iako smo se mi odavno povukli iz njega. Kad niko nije pokušavao da stupi u kontakt s Hamasom, kad niko nije razgovarao s Palestincima, kad niko nije razgovarao s Izraelcima, kad niko nije iznosio nove ideje o tome kako da navedemo ljude da međusobno komuniciraju, Omar je bio na terenu rizikujući život”, nastavlja Tenet.

Mnogobrojnim sastancima Teneta i Sulejmana prisustvovao je i John Brennan, tadašnji šef kabineta prvog čovjeka CIA. Brennan, koji je naučio arapski u Kairu, danas je savjetnik američkog predsjednika Obame za kontraterorizam i čovjek koji igra sve značajniju ulogu u konsultacijama Savjeta za nacionalnu sigurnost SAD koje se vode u vezi sa situacijom u Egiptu.

Kao i stariji Mubarak, Sulejman je dostigao istaknuto mjesto u državi napredujući vojnom hijerarhijom do samog vrha. Put njegove karijere pratio je put egipatske političke historije. On se školovao na Vojnoj akademiji u Biškenku tokom šezdesetih godina, isto kao što je to radio Mubarak nekoliko godina ranije, da bi po završetku postao pješadinac. Onda je učestvovao u arapsko-izraelskom ratu od 1967. do 1973. godine kao štabni oficir. Kada je Kairo strateško savezništvo s Moskvom zamjenio Washingtonom, on se obučavao na specijalnoj ratnoj školi John F. Kennedy i centru Fort Breg tokom osamdesetih. Sulejman je nastavio s privilegovanim kontaktima sa zvaničnicima američke obavještajne službe i vojske, s kojima sarađuje najmanje posljednjih 25 godina.

Kao prvi čovjek Muhabarata, Sulejmanov politički i vojni portfolio je ogroman. Egipatska obavještajna služba ima ovlasti koje su u SAD-u podjeljene između više agencija; obavještajnu CIA-e, antiterorističku ulogu FBI-a, sigurnosne dužnosti Tajne službe i visoku diplomatiju State departmenta. Ona je također nezaobilazan element u funkcijama koje su jedinstvene za autoritativne režime, kao što je nadgledanje egipatskog sigurnosnog aparata, gdje se traže znaci unutrašnjih pobuna. To je elitna institucija koja ima velik utjecaj na vladu, ali i u inostranstvu. Ona je dio i civilne, kao i vojne administracije. Naime, Sulejman je jedan od rijetkih egipatskih zvaničnika koji ima vojni čin general potpukovnika, a u isto vrijeme je i ministar u vladi, iako rijetko prisustvuje sastancima.

Tradicionalno, identitet šefa egipatske obavještajne službe se drži u tajnosti. Ali nakon 2001. godine, kada je Sulejman počeo da preuzima ključne dosijee iz ministarstva vanjskih poslova, njegovo ime i fotografije su se pojavile u dnevniku “Al-Ahram”, koji je u vlasništvu vlade. On se čak pojavio na gornjoj polovini naslovne strane, što je mjesto koje je obično rezervisano za Mubaraka. Od tada, njegovi visoko profilisani zadaci su praćeni s velikom pažnjom, On je bio uključen u priče o građanskom ratu u Sudanu, rješavao je razmiricu između saudijskog kralja Abdullaha i libijskog lidera Muamera el-Gadafija nakon navodnog pokušaja Gadafija da smakne saudijskog kralja, a također je izvršio pritisak na Siriju da prestane s mješanjem u poslove Libana i da se udalji od Irana. Sulejman je također poznat kao ključni čovjek u CIA-inom programu “ekstradicije” osumnjičenih za terorizam. Egipat je bio jedna do najomiljenih destinacija CIA-e u  tom programu, a Sulejman je lično prema svjedočenjima učestvovao u mučenju zatvorenika – jedan od njih je Australac egipatskog porijekla Mamadouh Habiba.

Hamasovo preuzimanje kontrole nad Gazom je bio ogroman neuspjeh za Sulejmana, čiji su agenti, do tada, igrali važnu ulogu na toj teritoriji. Njegov pokušaj da pomiri Palestince, koji je završen u decembru 2008. godine, bio je također neuspješan, što je natjeralo pojedine diplomate da se upitaju da li je njegova reputacija ipak bila nezaslužena. Ali od posljednjeg sukoba u Gazi, Sulejman je ponovo dobio svoju poziciju. Egipat je iz tog sukoba ponovo izašao kao glavni medijator u bliskoistočnom mirovnom procesu. Magazin ” Foreign Policy ” ga je nedavno stavio na listu najmoćnijih ljudi iz sjene na Bliskom Istoku.

IslamBosna.ba