Osmanska osveta: 5.700 odsječenih noseva kao odgovor na mađarske zločine

IslamBosna.ba – Nakon smrti sultana Mehmeda II 1481. godine, osmanski prijesto preuzeo je sultan Bajazid II. Početak njegove vladavine obilježila je borba za vlast s bratom, sultanom Džemom, što je ograničilo velike vojne pohode, što je privremeno ograničilo velike vojne pohode. No, kasnije su uslijedile žestoke bitke i osvajanja ključnih strateških teritorija.

Jedna od tih bitaka uključivala je mađarskog zapovjednika, grofa Kiniži Pavla iz Temišvara, ozloglašenog po tome što je osmanske zarobljenike dao živima oderati. Kao odgovor na te brutalnosti, tokom naredne vojne kampanje Jakub-paša je uništio mađarsku vojsku i poslao u Istanbul 5.700 odsječenih noseva zarobljenih mađarskih vojnika kao mračan trofej osmanske pobjede.

Grof Kiniži Pavle: Mađarski junak i njegove pobjede

Od sina mlinara do grofa Temišvara, Kiniži Pavle se smatra jednim od najvećih mađarskih vojnih zapovjednika. Trinaest godina prije pobjede nad Osmanlijama pod Bajazidom II, izvojevao je značajnu pobjedu nad osmanskom vojskom.

Godine 1479., tokom vladavine sultana Mehmeda II, osmanske snage predvođene Mihaloglu Ali-begom, Mihaloglu Iskenderom Evrenosogluom Isa-begom i Malkočoglu Bali-begom prešle su Dunav kod Semendra i krenule prema Weissenburgu kroz prolaz Željezna vrata. Mađarski izvidnici su ih primijetili, nakon čega su erdeljski vojvoda Štefan Batori i grof Kiniži Pavle brzo okupili vojsku Mađara, Vlaha i Sasa te okružili Osmanlije.

Bitka kod Szaszbarosa

Bitka kod Szaszbarosa odigrala se 13. oktobra i bila je izuzetno krvava. Saksonski i vlaški pješaci pretrpjeli su velike gubitke, a vojvoda Štefan Batori je smrtno ranjen dok je predvodio juriš mađarske konjice. Kada se činilo da će bitka biti izgubljena, grof Kiniži Pavle iznenada je napao Osmanlije s leđa, preokrenuvši ishod u korist Mađara. Iako su odnijeli pobjedu, Mađari su oplakivali veliki broj poginulih, uključujući i samog Štefana Batorija. Prema predaji, Kiniži Pavle je te večeri plesao i pjevao među leševima neprijateljskih vojnika.

Granični sukobi između Osmanlija i Mađara nastavili su se tokom ranih godina vladavine sultana Bajazida II. Sandžak-begovi Bosne i Semendra izvodili su upade na mađarske i dubrovačke teritorije. Kao odgovor na osmanska osvajanja graničnih utvrda, mađarski kralj Matija Korvin poslao je grofa Kiniži Pavla sa 32.000 vojnika prema Semendriji (Smederevu) 2. novembra 1481. godine. Osmanlije su u zasjedi ubile prethodnicu od 100 mađarskih konjanika pod komandom Nikole Sokelija, ali Kiniži Pavle nije odustao. Prešao je Dunav, porazio osmanske snage kod tvrđave Golubac i 12 dana pustošio okolna područja prije povratka u Mađarsku.

Dolazak sultana Bajazida II na prijestolje i evropska dešavanja

Nakon smrti sultana Mehmeda II, izbio je sukob za prijestolje između njegovih sinova, Džem sultana i sultana Bajazida II. Veliki vezir Karamanli Mehmed-paša podržavao je Džem sultana, dok je većina ostalih državnika bila na strani Bajazida II. Karamanli Mehmed-paša poslao je glasnike obojici prinčeva, ali su ga vojnici, saznavši za smrt sultana, ubili zajedno s dvorskim ljekarom. Nakon smrti svog glavnog saveznika, Džem sultan je izgubio ključnu podršku, čime je Bajazidu II put ka prijestolju postao jasan.

Bajazidov sin Korkut privremeno je postavljen na prijestolje do dolaska svog oca u Istanbul. U međuvremenu, Džemovog glasnika su presreli i ubili, dodatno odgađajući njegov dolazak. Bajazid II stigao je u Istanbul devet dana nakon što je primio vijest o očevoj smrti i zvanično preuzeo vlast. Džem sultan nije priznavao bratovljev legitimitet, što je dovelo do dugotrajnog sukoba za vlast. Zbog toga, Bajazid II nije mogao u potpunosti da se posveti vanjskoj politici sve do Džemove smrti, što je ohrabrilo evropske sile koje su čak razmatrale mogućnost ponovnog zauzimanja Istanbula.

Kako bi odagnao takve ambicije, Bajazid II lično je predvodio nekoliko vojnih pohoda i imenovao akindžijske begove u različite regije. Smrt ugarskog kralja Matije Korvina 1490. godine imala je značajne posljedice i za Ugarsku i za Osmansko Carstvo. Bajazid II nije obnovio primirje između dviju država, koje je isteklo 1491. godine.

Osveta Jakub-paše

Osmanski velikodostojnici u mađarskoj krizi nasljedstva vidjeli su priliku za napad na srce Ugarske. Smatrali su da bi Beograd i okolne tvrđave mogli biti lako zauzeti, posebno jer je zapovjednik Uljaka bio spreman da ih preda za odgovarajuću nadoknadu. Dok je sandžak-beg Semendra vodio pregovore, sultan Bajazid II ubrzano je pripremao vojnu i pomorsku kampanju.

Vojska od 100.000 ljudi okupila se u Jedrenu, uz podršku snažne flote kod albanske obale. Osmanlije su planirale prevesti artiljeriju Crnim morem i Dunavom. Međutim, kada su saznali da je mađarski zapovjednik prekršio dogovor i da se mađarska vojska od 60.000 vojnika približava, sultan je promijenio kurs i otišao u Albaniju, ostavljajući Hadim Sulejman-pašu da opsjeda Beograd.

Tokom ovih sukoba, grof Kiniži Pavle zarobio je i na brutalan način pogubio 7.000 osmanskih vojnika – zašivao im je usta, stavljao ih u vreće i utapao u rijekama. Mnoge je dao oderati, ispeći ili baciti svinjama.

Kao odgovor na ove strahote, sultan Bajazid II poslao je 1493. godine Mihaloglu Ali-bega sa 20.000 vojnika u novi pohod na Mađarsku, ali bez većih uspjeha. Potom je poslao Jakub-pašu, beglerbega Bosne, s 8.000 vojnika u upad na Mađarsku i Istru. Jakub-paša je poharao Istru, opljačkao Jajce, a zatim krenuo prema Sloveniji i regiji Drencil.

Na povratku, Jakub-paša je upao u zasjedu kod prijevoja Sadbar. Mađarska vojska pod Drencilovom komandom blokirala je prolaz stijenama i srušenim drvećem. Jakub-paša, svjestan nadmoćnosti neprijatelja, iskoristio je oklijevanje mađarskog zapovjednika i probio put kroz šumu, uspjevši izbjeći totalni poraz.

Međutim, osmanska vojska bila je demoralisana. U tom trenutku, tri ptice preletjele su iznad osmanskih redova i pobijedile sedam ptica iz protivničkog jata, što su vojnici protumačili kao božanski znak. Ohrabreni, Osmanlije su krenule u odlučujući juriš. Jakub-paša je 9. septembra 1493. godine predvodio 3.000 konjanika u napadu. Mađari su sedam puta uzvraćali, ali su svaki put odbijeni, a Osmanlije su usmrtile oko 10.000 neprijateljskih vojnika.

Nakon bitke, zarobljeni mađarski zapovjednik Drencil doveden je pred Jakub-pašu. Isprva je paša namjeravao da ga pogubi, ali je potom odlučio poštedjeti mu život i povesti ga u obilazak bojnog polja.

Kao simbol osmanske odmazde, Jakub-paša je poslao 5.700 odsječenih noseva mađarskih zarobljenika u Istanbul, odražavajući brutalnost grofa Kiniži Pavla. Nakon trodnevne pljačke, osmanska vojska se povukla u Bosnu, a Drencil je odveden u Istanbul. Sultan Bajazid II ga je zatvorio u Afjonu i postavio Jakub-pašu za beglerbega Rumelije.

Napisao: Yuşa Bayramoğlu

Prijevod i obrada: IslamBosna.ba