Genocid u Srebrenici: Zločincu za ubistvo 10 dana zatvora

Vlada RS-a je iste godine u svom izvještaju iznijela podatak da je u zločinima počinjenim u Srebrenici u julu 1995. učestvovalo preko 25.000 ljudi.

Do sada je pred Međunarodnim krivičnim sudom za bivšu Jugoslaviju (ICTY) i pred bh. sudovima, za učešće u genocidu procesuirano nešto više od 30 ratnih zločinaca, pripadnika Vojske i Ministarstva unutrašnjih poslova Republike Srpske.

Hiljade njih i dalje je na slobodi, od čega je veliki broj nastanjen u Srbiji. Nakon izručenja Hagu  generala Ratka Mladića, komandanta Glavnog štaba Vojske Republike Srpske (VRS), prestaju sve obaveze Srbije prema Međunarodnom sudu pravde, tako da je teško očekivati da srbijansko Tužilaštvo napravi neke značajnije akcije  hapšenja, procesuiranja i izručenja u BiH učesnika u srebreničkom genocidu.

Najznačajnija presuda, kada je u pitanju Srebrenica donesena je u slučaju generala Radislava Krstića, bivšeg načelnika, a od 13. jula 1995. komandanta Drinskog korpusa VRS-a.

„Sudsko vijeće je uvjereno izvan svake sumnje da je u Srebrenici izvršen genocid i da ste Vi, generale Krstiću, krivi za genocid. U julu 1995. Vi ste, generale Radislave Krstiću, pristali na zlo. Zbog toga vas Sudsko vijeće danas proglašava krivim i osuđuje na kaznu od 46 godina zatvora“, rekao je  drugog avgusta 2001. godine portugalski sudija Almiro Rodriges, čitajući presudu generalu Krstiću.

Žalbeno vijeće Haškog tribunala 19. aprila 2004. godine ukinulo je prvostepenu presudu i proglasilo Krstića krivim za pomaganje i podržavanje genocida, ga osudilo na 35 godina zatvora.

Pukovnik VRS-a Vidoje Blagojević, komandant Bratunačke brigade, pred Haškim tribunalom osuđen je na 18 godina zatvora 17. januara 2005. godine, da bi mu Žalbeno vijeće smanjilo kaznu na 15 godina.

Pukovnik Dragan  Obrenović, načelnik štaba Zvorničke brigade VRS-a, osuđen je 10. decembra 2003. na 17 godina zatvora. Ističući težinu počinjenih zločina nad srebreničkim Bošnjacima, sudija Liu Daqun dodao je da je Sud imao u vidu “grižu savjesti” koju je taj izvršilac pokazao, izjašnjavajući se da je kriv, odajući usput i nekoliko tajni. Zvornički Bošnjaci su razočarani zbog toga što se Obrenoviću nije sudilo i za zločine počinjene u Zvorniku tokom 1992.

Major Dragan Jokić, načelnik inžinjerije i dežurni oficir Zvorničke brigade u vrijeme masovnih egzekucija srebreničkih Bošnjaka, osuđen je u Hagu 17. januara 2005. na devet godina zatvora.

Kapetan Momir Nikolić, uhapšen 2002. godine, bio je načelnik za bezbjednost i obavještajne poslove u Bratunačkoj brigadi VRS-a.

“Ja nisam ništa mislio, ja sam znao. Ja sam, gospodine tužioče, znao šta će biti s njima. Znao sam da će ti ljudi biti zarobljeni i nakon toga pobijeni“, rekao je Nikolić tokom haškog suđenja.

Pretresno vijeće Haškog Tribunala osudilo je Nikolića drugog decembra 2003. na 27 godina zatvora zbog progona na političkoj, rasnoj ili vjerskoj osnovi. Tri godine kasnije, Žalbeno vijeće je smanjilo Nikolićevu kaznu na 20 godina zatvora.

‘Srebrenička sedmorka’

General Radivoje Miletić bio je načelnik za operativni rad i obuku Glavnog štaba VRS-a  i direktno potčinjen Ratku Mladiću. Kasnije, u vrijeme Operacije “Krivaja 95”,  postao je  zamjenik načelnika Glavnog štaba VRS-a.

Prema navodima haške optužnice, general Miletić je sastavljač „Direktive op.br. 7“, koju je osmog marta 1995. izdao Karadžić, a u kojoj se VRS-u naređuje da u enklavama Srebrenica i Žepa stvori nepodnošljive uslove za život  Bošnjacima.

Pukovnik Vujadin Popović  bio je zamjenik načelnika za bezbjednost Drinskog korpusa VRS-a. Optužen je da je aktivno učestvovao u egzekucijama. To se, prije svega, odnosi na operacije izvedene nadomak Pilice, sjeverno od Zvornika, pri čemu se Popoviću stavlja na teret da je osigurao gorivo za vozila koja su korištena pri egzekucijama.

„General VRS-a Milan Gvero je bio ‘desna ruka’ Ratka Mladića, najodgovornijeg za pokolj 8.000 Bošnjaka. Gvero je bio Mladićeve oči i uši u Srebrenici. Bio je generalov čovjek za sve“, kazao je tužilac Peter McCloskey predstavljajući optužnicu protiv Gvere.

Pukovnik Ljubiša Beara bio je načelnik za bezbjednost Glavnog štaba VRS-a. Po Bearinoj naredbi, u okolini Srebrenice (Kravica, Konjević polje, Bratunac, Zvornik i okolina) vojnici su pripremili brojne zgrade, škole, napuštene hangare, administrativne objekte i privatna imanja za privremeni prihvat zarobljenika.

Vlada Sjedinjenih Američkih Država nudila je  nagradu od pet miliona dolara  za podatke koji bi pomogli da se pukovnik VRS-a Vinko Pandurević, komandant Zvorničke brigade, privede pravdi. Pandurević je uhapšen u Srbiji devetog decembra 2004.

Policijski general RS-a Ljubomir Borovčanin 29. marta 2005. predao se Haškom tribunalu.

Tribunal je 10. juna 2010. donio prvostepenu  presudu „Srebreničkoj sedmorki“, prema kojoj su Popović i Beara proglašeni krivim za genocid, istrebljenje, progon i ubistva, te osuđeni na doživotne zatvorske kazne.

Nikolić je proglašen krivim za sudjelovanje i pomaganje u genocidu, te je osuđen na 35 godina zatvora. Borovčanin je osuđen za pomaganje i učestvovanje u istrebljenju, ubistvu, progonu i prisilnim deportacijama, te je osuđen na kaznu od 17 godina. Pandurević je dobio 13, Miletić 19, a Gvero pet godina zatvora.

Haški tribunal je 2005. godine optužio i Milorada Trbića, oficira bezbjednosti Zvorničke brigade VRS-a da je, između ostalog, odgovoran za strijeljanja skoro 1.000 Bošnjaka u Orahovcu kod Zvornika 13. jula 1995. Njegov predmet ustupljen je Sudu Bosne i Hercegovine, koji ga je proglasio  krivim za genocid, te osudio na 30 godina zatvora.

Pred Haškim tribunalom za Srebrenicu se sudilo i bivšem predsjedniku Srbije Slobodanu Miloševiću, koji je umro prije izricanja presude.

Suđenje za genocid bivšem predsjedniku RS-a Radovanu Karadžiću počelo je 2009. Suđenje generalu Zdravku Tolimiru počelo je 2010.godine, a generalu Mladiću ove godine.

Pred Sudom BiH do sada se uglavnom sudilo egzekutorima u srebreničkom genocidu.

Taj Sud je 29. jula 2008. osudio sedmoricu srpskih vojnika na ukupno 284 godine zatvora zbog genocida nad Bošnjacima u selu Kravica kod Bratunca.

Optužnica je teretila 11 osoba za udruženi zločinački poduhvat između 10. i 19. jula 1995. kada su, kako je navedeno, počinili genocid tako što su učestvovali u ubijanju više od hiljadu Bošnjaka iz Srebrenice, zatvorenih u skladištu Zemljoradničke zadruge u Kravici.

Prvostepenom presudom Milenko Trifunović, komandir Trećeg voda Specijalne policije Skelani, Brano Džinić zvani Čupo, pripadnik Specijalne policije Drugog odreda u Šekovićima i Aleksandar Radovanović Aco, pripadnik Trećeg voda Specijalne policije Skelani, osuđeni su na po 42 godine zatvora. Miloš Stupar, komandant Drugog odreda Specijalne policije Šekovići, Slobodan Jakovljević zvani Boban i Branislav Medan zvani Bane osuđeni su na po 40 godina. Petar Mitrović, bivši pripadnik Drugog odreda Specijalne policije iz Šekovića, dobio je 38 godina zatvora.

Godinu dana kasnije, odlukom Apelacionog vijeća, zatvorske kazne osuđenika u ovom predmetu su smanjene. Trifunović je osuđen na 33 godine zatvora, Džinić i Radovanović na po 32, a Jakovljević i Medan na po 28 godina zatvora.

Prvostepena presuda u odnosu na Stupara je ukinuta i određen pretres pred Vijećem.

Mitrović je 27. oktobra 2010. pravosnažno osuđen na 28 godina zatvora.

Izručenja i presude u BiH

Sud BiH je prvog novembra 2011. godine osudio Momira Pelemiša na 16, a Slavka Perića na 19 godina zatvora zbog pomaganja u počinjenju genocida u Srebrenici.

Sudsko vijeće je utvrdilo da su Pelemiš, kao zamjenik komandanta Prvog bataljona Zvorničke brigade, a Perić kao pomoćnik komandanta za bezbjednost u ovoj jedinici, pomogli u ubijanju najmanje 1.000 muškaraca bošnjačke nacionalnosti, zarobljenih na području Pilice u opštini Zvornik.

Sud BiH 24. aprila 2012. godine prvostepeno je osudio Željka Ivanovića na 13 godina zatvora za zločin protiv čovječnosti u Srebrenici. Ivanović je optužen da je u julu 1995. godine, kao pripadnik Drugog odreda Specijalne policije Šekovići sa drugim pripadnicima odreda, usmrtio najmanje 1.000 Bošnjaka u skladištu Zemljoradničke zadruge Kravica u opštini Bratunac.

Apelaciono vijeće Suda BiH osudilo je 25. januara 2012. Radomira Vukovića, pripadnika Drugog odreda Specijalne policije MUP-a RS-a iz Šekovića, na 31 godinu zatvora zbog pomaganja u počinjenju genocida u Srebrenici, dok je istom presudom Zoran Tomić oslobođen optužbi.

Duška Jevića Staljina Sud BiH je 25. maja 2012. prvostepeno osudio na 35, a Mendeljeva Đurića Maneta na 30 godina zatvora zbog pomaganja u počinjenju. Jević je bio komandant Centra za obuku na Jahorini pri Specijalnoj brigadi policije RS-a, a Đurić komandir čete.

Među egzukutorima srebreničkih Bošnjaka posebno su se isticali pripadnici 10. diverzantskog odreda VRS-a, potčinjeni direktno Glavnom štabu VRS-a.

Za egzekucije 16. jula 1995. na Branjevu kod Zvornika Haški trubunal je u martu 1998. osudio bosanskog Hrvata Dražena Erdemovića na pet godina zatvora, nakon što je priznao krivicu.

Drugi bosanski Hrvat Marko Boškić, uhapšen je 28. avgusta 2004. godine u SAD-u, gdje je osuđen na pet godina zatvora. Boškić je 28. aprila 2010. izručen u BiH, a kao svjedok saradnik osuđen je 19. jula 2010. godine na 10 godina zatvora za zločin protiv čovječnosti pred Sudom BiH.

Petnaestog juna 2012. Sud BiH osudio je Franca Kosa, Stanka Kojića, Vlastimira Golijanina i Zorana Goronju na ukupno 142 godine zatvora zbog zločina protiv čovječnosti. Osuđeni su za strijeljanje 800 srebreničkih muškaraca. Kojić je osuđen na 43 godine zatvora, Kos i Goronja na po 40 godina, a Golijanin na 19 godina zatvora. Tužilaštvo nije uspjelo dokazati da se radilo o saučesništvu u genocidu.

U SAD-je početkom ove godine uhapšen, a 24. maja izručen u BiH Dejan  Radojković, optužen da je, kao jedan od komandira u Centru za obuku na Jahorini, počinio zločine nad Bošnjacima nakon pada Srebrenice.

Prošlog mjeseca u Zvorniku su uhapšeni Ostoja Stanišić i Marko Milošević. Stanišić, nekadašnji komandant Šestog bataljona Zvorničke brigade VRS-a i Milošević, kao njegov zamjenik, osumnjičeni su za genocid počinjen na brani u Petkovcima u mjestu Đulići (općina Zvornik). Na tom mjestu je sredinom jula 1995. strijeljano oko hiljadu zarobljenih srebreničkih dječaka i muškaraca.

U toku je suđenje i Božidaru Kuvelji, osumnjičenom da je kao službenik Specijalne brigade policije Centra za obuku Jahorina lično učestvovao u strijeljanju zarobljenih bošnjačkih muškaraca nakon pada Srebrenice.

Matematičkim zbirom dosadašnjih sudskih presuda za ubistva 8.372 Bošnjaka „Zaštićene zone Ujedinjenih naroda Srebrenica i Žepa“, dobija se podatak da kazna za svakog ubijenog iznosi 10 dana i nekoliko sati zatvora.

(AJ Balkans)