Mjesto i stepen hadisa
Ovaj hadis spada u grupu hadisa, koji se nazivaju Hadisi-Kudsi i Hadisi-Rebani. Hadisi-Kudsi je hadis u kome Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, pripisuje riječi Uzvišenom Allahu a te riječi se ne nalaze u Kur’anu. Svaki hadis Allahovog Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem, je od Allaha, azze ve dželle, jer Uzvišeni Allah veli za Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem:
وَمَا يَنطِقُ عَنِ الْهَوَىٰ [٥٣:٣] إِنْ هُوَ إِلَّا وَحْيٌ يُوحَىٰ [٥٣:٤]
“On (Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem) ne govori po hiru svome (od sebe), to je samo Objava koja mu se obznanjuje (dostavlja).” (Prijevod značenja sura En-Nedžm, 3-4 ajet).
Prema tome Hadisi-Kudsi se odlikuju nad ostalim hadisima time što se u njima riječi pripisuju Uzvišenom Allahu, azze ve dželle.
Spomenuti hadis sadržava mnoga pravilima ove vjere kao i njegove vjerske osnove (temelje), te najveći cilj s kojim je došla ova plemenita vjera, zato pojedini učenjaci selefa (ispravni prethodnici) poput Ebu Idrisa El-Havlanija, kada bi pričao o ovome hadisu kleknuo bi na koljena iz poštovanja, dok je imam Ahmed, rahmetullahi alejhi, rekao: „Ovo je najčasni (najvrijedni) hadis za stanovnike Šama.“
Rekao je imam En-Nevevi, rahmetullahi alejhi, u dijelo El-Ezkar: „Ovaj hadis skupio je mnoge korisiti od kojih su:
Vjerodostojnost njegova Seneda (lanca prenosilaca), vjerodostojnost Metna (tekst hadisa) a na posljetku i njegov visok položaj kao konačna ocjena njegove veličine i važnosti. Sadrži pojašnjenje o temeljima ove vjere (osnovama) kao i sporednim osloncima ove plemenite vjere, sadrži također mnoge adabe, sklonosti ka mekšanju srca i sve drugo, neka je zato neizmjerna hvala Allahu, azze ve dželle.“
Manje jasne riječi hadisa
ZULM (nepravda, nasilje): stavljanje (upotreba) određene stvari na mjestu koji nije namjenjeno za to (gdje joj nije mjesto).
Neke pouke iz ovog hadisa
Allah, azze ve dželle, je kroz ovaj hadis otklonio od sebe svaku manjkavost bilo da se ona ogleda u Njegovom biću, ili pak Njegovoj uzvišenosti, ili nečemu drugom, jer po definiciji Ehli Sunneta Wel Džemata Zulm (nasilje) je: stavljanje (upotreba) određene stvari na mjestu koji nije namjenjeno za to (gdje joj nije mjesto), i ovo je manjkavost u očima ljudima pa kako da bude pripisana Tvorcu i Gospodaru svega?
Allah je zabranio sebi nasilje, kao što stoji u riječima Uzvišenog:
إِنَّ اللَّهَ لَا يَظْلِمُ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ ۖ وَإِن تَكُ حَسَنَةً يُضَاعِفْهَا وَيُؤْتِ مِن لَّدُنْهُ أَجْرًا عَظِيمًا [٤:٤٠]
“Uistinu! Allah ne čini nepravdu težine trunke (praške); i ako bude dobro djelo, udvostručiće ga i dati od Sebe nagradu veličanstvenu.” (Prijevod značenja sura An-Nisa, 40 ajet)
Allaha je obavezao (sebi propisao) pravdu, kaže Uzvišeni:
وَمَن يَعْمَلْ مِنَ الصَّالِحَاتِ وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَلَا يَخَافُ ظُلْمًا وَلَا هَضْمًا [٢٠:١١٢]
“A ko je radio dobra djela, i vjernik je bio, pa neće se bojati zulma, niti zakidanja.” (Prijevod značenja sura Ta-Ha, 112 ajet)
Allah je zulm (nasilje) koje se desi između robova učinio velikim i upropaštavajućim grijesima.
Zulm (nepravda, nasilje) ima nekoliko vrsta:
– Činjenje Širka Allahu, azze ve dželle, i ovo je najveći vid nasilja i nepravde, rekao je Allah, azze ve dželle:
وَإِذْ قَالَ لُقْمَانُ لِابْنِهِ وَهُوَ يَعِظُهُ يَا بُنَيَّ لَا تُشْرِكْ بِاللَّهِ ۖ إِنَّ الشِّرْكَ لَظُلْمٌ عَظِيمٌ [٣١:١٣]
“Kada Lukman reče sinu svome, savjetujući ga: “O sinko moj, ne smatraj druge Allahu ravnim, mnogoboštvo je, zaista, velika nepravda.” (Prijevod značenja sura Luqman, 13 ajet)
– Nasilje prema samom sebi, rekao je Uzvišeni, Gordi:
إِنَّ اللَّهَ لَا يَظْلِمُ النَّاسَ شَيْئًا وَلَٰكِنَّ النَّاسَ أَنفُسَهُمْ يَظْلِمُونَ [١٠:٤٤]
“Uistinu! Allah ne čini zulm ljudima nimalo, nego ljudi sami sebi čine zulm.” (Prijevod značenja sura Junus, 44 ajet)
– Nasilje među robovima (nasilje jednih prema drugim), kaže azze ve dželle:
وَمَا ظَلَمْنَاهُمْ وَلَٰكِن كَانُوا هُمُ الظَّالِمِينَ [٤٣:٧٦]
“Nismo im nepravedni bili, oni su sami sebi nepravdu nanijeli.” (Prijevod značenja sura Az-Zuhruf, 76 ajet)
Svi robovi, bilo to ljudi ili džini su slabašni i o Allahu ovisni, u svim sverama njihova ovodunjalučkog a i ahiretskog života.
Podsticanje na upućivanje dove, isključivo i samo Allahu, azze ve dželle, kako bi se pridobile koristi, i otklonila šteta.
Pohvalno je od strane roba da traži sve od svoga Gospodara, od stvari koje mu koriste na dunjaluku kao što su: opskrba, zdravlje, uputa, sreća, imetak, djeca…, a također da traži od ahiretski dobara kao što su: Džennet, oprost grijeha, visoke stepene, šehadet, društvo sa poslanicima, šehidima, iskrenima…
Svaki od sinova Adema, alejhi selam, je grešnik (onaj koji čini, pravi greške), zbog njegove ljudske (insanske) prirode pa tako nekada zapadne u grijeh, zapadne u kajanje, u inat…baš onako kako je kazao Allahov Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem: „Svaki sin Ademov je griješnik, a najbolji od njih su oni koji se kaju (tevbu čine).“[2] Allah je neovisan (bogat) od svih stvorenja, i robovi nisu u stanju da Mu pribave bilo kakvu korist a niti štetu, stoga Njemu ne koristi dobročinstvo dobrih, a niti grijesi onih loši. Djela ljudi ne pribavljaju niti kod Allaha šta povećaju od onoga što On već ima, naprotiv ne siže ništa osim bogobojaznosti i pokornosti, stoga Allah, azze ve dželle, voli dobročinitelje, a prezire i mrzi nepokornike, kaže Uzvišeni:
مَّنْ عَمِلَ صَالِحًا فَلِنَفْسِهِ ۖ وَمَنْ أَسَاءَ فَعَلَيْهَا ۗ وَمَا رَبُّكَ بِظَلَّامٍ لِّلْعَبِيدِ [٤١:٤٦]
“Ko čini dobro, u svoju korist čini, a ko radi zlo, na svoju štetu radi. – A Gospodar tvoj nije nepravedan prema robovima Svojim.” (Prijevod značenja sura Fussilet, 46 ajet)
Allahove riznice su nepotrošive (nepresušive), što bez imalo dvojbe ukazuje na veličinu i gordost Allaha, azze ve dželle, kao i na Njegovu nedokučivu dobrotu i davanje – pa tako kada bi dao svim sinovima Ademovim ono što žele, ništa to ne bi umanjilo od Njegove riznice bogatstva. Dijela se cijenje po njhovoj završnici, odnosno prema nijjetima, a nagrada biva iste prirode učinjena djela, pa tako onaj ko nađe dobro djelo pri sebi a nakon toga nagradu – ta neka zahvali Allahu, a ako kojim slučajem nađe nešto drugo, tj. da nađe loše djelo pri sebi – onda uistinu i nagrada za takvo djelo biće iste prirode kakvo je i samo djelo. Sve ovo navedeno je samo iz razloga što je Allah, azze ve dželle, sebi propisao pravdu (ar. Adl), osim ako Allaha ne oprosti i pređe preko hrđava djela, a što se ogleda kroz Njegovu neizmjernu dobrotu (ar. Fadl).
Svako dobro je od Allaha, dok se zlo (ar. Eš-Šerr) Njemu ne pripisuje, stoga Allah, azze ve dželle, je završnicu ovoga hadisa učinio rječima: „Ko nađe nagradu i dobro, nek Allahu zahvali; a ko nađe nešto mimo toga, nek ne kori nikog osim sebe.”
Molim Allaha, azze ve dželle, Tvorca svega oko nas, Vlasnika neizmjerne i nepregledive moći i blagodati da nas učini od onih koji slušaju i slijede ono najbolje, te da nas svojom milošću uvede u Džennetske vrtove, u kojima nema nepravde i nasilja. AMIN
Priprema i obrada: Safet Suljić
Fakultet Šerijatskih Nauka