Ratko Mladić, bivši komandant Vojske Republike Srpske (VRS), prvi put je optužen od Međunarodnog krivičnog suda za bivšu Jugoslaviju (ICTY) neposredno nakon ofanzive na Srebrenicu, 1995. godine.
Tom prvom optužnicom teretio se, zajedno s Radovanom Karadžićem, za genocid i zločine počinjene na prostoru cijele BiH.
Od tada su obojica bila u bijegu, s tim što je Karadžić konačno uhapšen 21. jula 2008. godine u Beogradu.
Mladić je nastavio bijeg, a njegova optužnica je mijenjana nekoliko puta, odvojena od Karadžićeve, i posljednja verzija koja je dostupna javnosti jeste ona iz 2002. godine.
Na 12 stranica u 15 tačaka, Mladić se tereti za genocid, saučesništvo u genocidu, zločin protiv čovječnosti i kršenje zakona i običaja ratovanja počinjene na području BiH.
Prema navodima optužnice, Mladić je 10. maja 1992. imenovan na čelo Druge vojne oblasti Jugoslavenske narodne armije (JNA), da bi 12. maja iste godine bio postavljen za komandanta Glavnog štaba Vojske Republike Srpske i na toj funkciji ostaje do 22. decembra 1996., s tim što je junu 1994. promoviran u generalpukovnika.
Od maja 1992. snage VRS-a, pod Mladićevom komandom, stavljaju pod kontrolu općine koje su odlukom Narodne skupštine postale dio tadašnje Srpske Republike BiH, a kasnije Republike Srpske.
U svim tim općinama počinju masovne egzekucije i protjerivanja nesrpskog stanovništva.
“Mnogi nesrbi su ubijeni, a mnogi zatvoreni u zatočeničkim centrima, gdje su fizički i psihički zlostavljani i držani u nehumanim uslovima. Uz to, kuće nesrba, njihovi poslovni prostori, religijski objekti i imovina su pljačkani, uništavani ili okupirani”, stoji u optužnici.
U činjeničnom opisu optužnice navodi se i da su od januara do marta 1993. snage VRS-a napale Cersku i istočnu Bosnu.
“Na hiljade mislimana krenulo je ka teritoriju koji je bio pod kontrolom vlasti u Sarajevu, uključujući Srebrenicu i Žepu”, stoji u optužnici te se napominje da je Vijeće sigurnosti UN-a (…) usvajanjem Rezolucije 819, 16. aprila 1993., proglasilo ova dva grada te Goražde i Sarajevo “sigurnim zonama” u kojima nisu bili dozvoljeni oružani napadi i neprijateljstva.
Počevši od tada, smatra Haško tužilaštvo, snage kojima je komandovao Mladić koncentrirale su se na osvajanje “strateški locirane Srebrenice”, a kulminacija je bila nakon što je Radovan Karadžić u martu 1995. izdao direktivu prema kojoj je trebalo eliminirati enklave Srebrenicu i Žepu.
Napadi na ova područja počinju od maja te godine, i okončani su ulaskom snaga VRS-a u Srebrenicu 11. jula, te ubistvima na hiljade Bošnjaka koja su uslijedila.
Mladić se tereti po “individualnoj krivičnoj odgovornosti” i to kao osoba koja je bila nadređena snagama VRS-a i podređena jedino predsjedniku RS-a Radovanu Karadžiću.
On je, navodi se, “planirao i naređivao sve operacije VRS-a, i nadgledao aktivnosti podređenih oficira i jedinica kako bi osigurao da se njegove naredbe provedu”.
Pod njegovom komandom su bili, između ostalih: Prvi krajiški korpus, Drugi krajiški korpus, Istočnobosanski korpus, Drinski korpus, Hercegovački te Sarajevsko-romanijski korpus, koji je više od tri i po godine držao glavni grad BiH pod opsadom.
Tužilaštvo smatra da je Mladić komandovao i kontrolirao snage VRS-a u “koordinaciji s paravojnim snagama, jedinicama dobrovoljaca, Teritorijalne odbrane, policijskim snagama, kao i drugim civilnim organima, poput regionalnih ili općinskih kriznih štabova”, a također je kontrolirao Glavni štab.
“General Ratko Mladić je bio lično odgovoran da osigura da snage pod njegovom komandom i kontrolom poštuju i primijene odrednice međunarodnog prava u ratu”, navodi se u optužnici.
Pored komandne, Mladiću se na teret stavlja i individualna odgovornost i to jer je “planirao, poticao, počinio i naredio zločine” koji mu se stavljaju na teret.
“Koristeći riječ ‘počinio’ u ovoj optužnici, Tužilaštvo ne smatra da je optuženi lično fizički počinio bilo koji od ovih zločina. ‘Počinio’ u ovoj optužnici podrazumijeva njegovo učešće u udruženom zločinačkom poduhvatu”, objašnjeno je.
Pripadnici udruženog zločinačkog poduhvata su imali cilj da “trajno eliminiraju, silom ili na bilo koji drugi način, bosanske muslimane i Hrvate ili druge nesrpske stanovnike u velikom dijelu BiH”.
Kao pripadnici udruženog zločinačkog poduhvata (UZP) koji je, prema optužnici, trajao od maja 1992. do decembra 1996. godine, navode se i haški osuđenici i optuženici Radovan Karadžić, Biljana Plavšić, Slobodan Milošević, Momčilo Krajišnik, Momir Talić, Stanislav Galić, Dragomir Milošević, Radoslav Krstić i drugi pripadnici tadašnjeg vodstva bosanskih Srba i Srpske demokratske stranke (SDS), te pripadnici srpskih paravojnih i dobrovoljačkih snaga.
Prvom i drugom tačkom Mladić se tereti za genocid i saučesništvo u genocidu izvršenom u BiH od maja 1992. do decembra 1996. godine.
Mladić je, navodno, s drugim članovima UZP-a, planirao, naredio, poticao ili počinio “namjerno selektivno uništavanje bosanskih muslimana u područjima kao što su Ključ, Kotor-Varoš, Prijedor, Sanski Most i Srebrenica”.
Prema optužnici, na ovim, ali i još nekim područjima, u 1992. i 1993. godini vršeno je etničko čišćenje.
“Od maja 1992. snage bosanskih Srba pod komandom i kontrolom Ratka Mladića koristile su granatiranje i snajperisanje civilnih dijelova grada Sarajeva i njegovih građana i institucija, ubijajući i ranjavajući civile, i na taj način terorišući građane. Veliki broj snajperisanja i bombardovanja je dolazio s brda iznad Sarajeva, s kojih su napadači imali pregled grada, građana i institucija”, navodi se u optužnici.
Treća tačka opisuje Mladićev udio u istrebljenju “na političkoj, rasnoj ili vjerskoj osnovi”, zbog čega se tereti za zločine protiv čovječnosti.
U ovoj tački optužnice opisana su zatočenja civila, njihovo držanje u nehumanim uvjetima, nehuman tretman kojem su bili podvrgnuti, fizičko, psihičko i seksualno zlostavljanje, ali i uništavanje i oduzimanje imovine.
“Oduzimanje imovine uključivalo je prisiljavanje nesrba da, prije nego dobiju dozvolu da napuste određenu općinu, potpišu izjavu kojom ostavljaju imovinu vlastima bosanskih Srba”, stoji u optužnici.
Ubistva i uništavanje opisani su u tačkama 5, 6 i 7, kojima se Mladiću na teret stavlja zločin protiv čovječnosti i kršenje zakona i običaja ratovanja, javio je BIRN.
Od tačke 9 do 14 opisana su djela Sarajevsko-romanijskog korpusa na širem području Sarajeva, koja su uključivala upotrebu artiljerije i granatiranje i snajperisanje civila i institucija.
Kao i u slučaju Radovana Karadžića, zasebna tačka optužnice je uzimanje osoblja UN-a za taoce, čime je Mladić, smatra Tužilaštvo, prekršio zakone i običaje ratovanja.
UN-ovo osoblje, njih više od 200, zarobljeno je i držano kao taoci nakon napada NATO-a u maju 1995. godine.
“Bili su zadržani na lokacijama od strateškog ili vojnog značaja u cijeloj BiH, kako bi se ova mjesta osigurala od daljnjih udara NATO-a, i da se oni generalno preveniraju”, navodi se.
Bivšem vođi vojnih snaga bosanskih Srba na teret se stavljaju zločini u općinama Banja Luka, Bihać-Ripac, Bijeljina, Bosanska Gradiška, Bosanska Krupa, Bosanski Novi, Bratunac, Brčko, Doboj, Foča, Gacko, Kalinovik, Ključ, Kotor-Varoš, Nevesinje, Novi Grad, Prijedor, Rogatica, Sanski Most, Srebrenica, Teslić, Vlasenica, Vogošća i Zvornik.
Prvu optužnicu, iz jula 1995., potpisao je tadašnji glavni tužilac Haškog tužilaštva Richard J. Goldstone, koji je u novembru iste godine izvršio prve izmjene.
Posljednju optužnicu protiv Mladića podnijela je tadašnja glavna tužiteljica Carla del Ponte u oktobru 2002. godine.
Fena
