Iz ćelija kože – ćelije mrežnice oka!
Naučnicima je uspjelo da uzgojei ćelije mrežnice oka, osjetljive na svjetlost, iz ljudskih ćelija kože, čime se otvara mogućnost obnove vida kod pacijenata koji su oslijepili od određenih bolesti.
Čitav niz genetskih poremećaja uključuje i degeneraciju mrežnice, sloja ćelija u oku koje su osjetljive na svjetlost. Ti poremećaji izazivaju umiranje ćelija čime se postepeno gubi vid, te na koncu dolazi do sljepoće.
Naučnici Univerziteta Wisconsin manipulirali su stanice ljudske kože da bi ih naveli na ponašanje nalik embrijskim matičnim ćelijama, koje se može potaknuti u diferencijaciju u bilo koje tkivo u tijelu. Tako im je uspjelo uzgojiti ćelije mrežnice. Ovo najnovije dostignuće ukazuje da bi jednog dana liječnici mogli biti u stanju popraviti oštećenja mrežnice pomoću novih stanica, uzgojenih iz pacijentove vlastite kože.
Voditelj istraživanja David Gamm, profesor oftalmologije pri Univerzitetu Wisconsin, kaže da bi njegovo istraživanja moglo koristiti osobama s makularnom degeneracijom i pigmentoznim retinitisom. U obje bolesti, vidno se polje postupno sužava dok, na kraju, ne dođe do sljepila.
“Te su bolesti izrazito devastirajuće po oboljele osobe: lišavaju ih vida bilo u mlađoj dobi, u slučaju pigmentoznog retinitisa, ili u starijoj dobi, u slučaju makularne degeneracije. Izliječenja nema, a čak je i malo lijekova koji mogu usporiti ili zaustaviti napredak tih bolesti. Iz perspektive starenja stanovništva, to postaje veliko pitanje,” kaže Gamm. Procjenjuje se da samo makularna gedeneracija pogađa oko milion ljudi u svijetu.
Profesor Gamm kaže da je laboratorijski proces stvaranja ćelija ljudske mrežnice pomogao naučnicima da bolje razumiju čitav razvitak oka tako da bi bolesti koje dovode do gubitka vida jednog dana mogle biti liječene – možda čak i izliječene! – pomoću mrežničkih matičnih ćelija.
Isto tako, očekuju se daljnja istraživanja genetskih poremećaja oka. Naprimjer, koristeći ćelije kože pacijenta koji boluje od pigmentoznog retinitisa naučnici bi mogli uzgojiti mrežnične ćelije sa oštećenim genom i na njima iskušavati različite moguće lijekove za ublažavanje ili izliječenje tog poremećaja.
Gamm kaže da bi ista metoda mogla pomoći znanstvenicima da otkriju lijekove – ili metode liječenja! – za druge genetske bolesti, a ne samo za poremećaje oka: “Teoretski mogli bismo govoriti o bilo kojoj ljudskoj bolesti, posebice o onima koje u pozadini imaju oštećenja specifičnih gena, i napraviti tipove ćelija koji su važni za te bolesti, te njih izravno testirati na učinkovitost raznih lijekova. Ustvari možemo i proučavati kako tačno te ćelije umiru tokom bolesti.”
Studija o stvaranju ćelija mrežnice iz ćelija kože objavljena je u časopisu “Proceedings of the National Academy of Sciences”.
VOA