Neda i Merva: priča o dvije ubijene žene (Walid El Houri)
Na 20.juni 2009. godine Neda Agha Soltan ubijena je za vrijeme protesta poslije predsjedničkih izbora u Iranu. Ovi protesti zaokupili su medije širom svijeta, sa analitičarima i komentatorima koji su predviđali pad iranskog režima i zoru slobode slamanjem „osovine zla“. Nedina smrt postala je ikona iranske opozicije i simbol za milione ljudi, simbol koji svjedoči o nepravdi iranskog režima i prkosa demonstranata. Nedina smrt stavljena je u kontekst. Uzeta je iz domena ličnog, iz domena jedne individualne smrti i stavljena u domen javnog, kao smrt za javno dobro i pravedni cilj sa utjecajem na cijelo društvo.
Merva Eš-Šerbini, egipatski istraživač i naučni radnik koja je živjela u Njemačkoj, ubodena je 1. jula 18 puta nožem, unutar sudnice njemačkog grada Drezdena, ispred svog trogodišnjeg sina. Ona je pobijedila u tužbi protiv jednog Nijemca, ruskog porijekla, koji ju je verbalno napao zbog njene mahrame. Njen muž, koji je pojurio da je spasi kada je napadnuta u sudnici, pogođen je od strane policije. Njena smrt nije izazvala pažnju zapadnih medija, o njoj se nije izvještavalo, sve do protesta koji su izbili u Egiptu nakon njene dženaze. Izvještaji koji su slijedili fokusirali su se na proteste i one koji protestuju; ubistvo je predstavljeno kao djelo „vuka samotnjaka“, oduzimajući mu njegov kontekst i njegovo socijalno značenje.
Činjenica da su mediji puni predrasuda i da izabiru o čemu će izvještavati na osnovu svoje uređivačke politike nije jedino što se dalo primijetiti u ovom slučaju. Ono što upoređivanje ova dva ubistva pokazuje jeste da su evropska i zapadna društva propustila (podbacila) da shvate značaj i važnost ovog drugog ubistva u njegovom socijalnom, političkom i historijskom kontekstu.
„Vuk samotnjak“ koji je izbo Mervu 18 puta unutar sudnice je produkt društva u kojem živi. Ako ništa drugo, Mervino ubistvo bi trebalo pokrenuti diskusiju o pritajenom (možda više ne tako pritajenom) rasizmu protiv muslimana, koji raste u evropskim društvima u zadnjih nekoliko dekada, a posebno od sredine 90-ih. Teško je ne povezati zločin s diskusijom o zabrani burke, ili prethodnim diskusijama o zabrani hidžaba. Ove stvari, i mnoge druge koje se tiču muslimanske imigracije u Evropi, tema su mnogih javnih debata u nekoliko evropskih zemalja. Također, teško je ne primijetiti brzi rast desničarskih stranki u nekoliko evropskih zemalja u zadnjoj dekadi, od kojih su sve izgradile svoj diskurs na „strahu od islama“ i „problemu imigracije“.
Odsustvo izvještavanja, ili adekvatnog izvještavanja o ubistvu, i zvona na uzbunu koja nisu dignuta nakon ovog ubistva, oslikavaju poricanje u koje su evropska društva i javno mnijenje zaronili. Dok Evropa propovijeda o slobodi izražavanja i potrebi prihvatanja drugih, i dok Evropa propovijeda o opasnostima rasizma i sektaštva u zemljama Trećeg svijeta, i dok Evropa upozorava na opasnosti govora mržnje i antisemitizma, mi vidimo kako se rasistički zločini, predrasude i govor mržnje šire i dobijaju svoj legitimitet i snagu u Francuskoj, Italiji, Nizozemskoj, Njemačkoj, Austriji, Danskoj i drugim demokratskim zemljama na Starom kontinentu. Zločini zbog rasizma se konstantno predstavljaju kao iznimke unutar tolerantnog društva. Međutim, ponavljanja ovih „iznimki“ stavljaju znak pitanja na samu prirodu tih „iznimnih i pojedinačnih“ slučajeva.
Odsutvo priče o Mervi u mainstream medijima i propuštanje da se započne debata o trenutnim opasnostima antimuslimanskog rasizma, koji je prisutan u Evropi, pokazuje svu dubinu problema i tjera nas da očekujemo sumornu budućnost za muslimane u Europi. „Muslimani“ kao Neda (koju su zapadni mediji napravili muslimankom, iako se kasnije otkrilo da se radi o kršćanki, op.prev.), ili muslimani koji prođu slično kao ona, dospijevaju u vijesti i priča o njima služi da se islam predstavi kao primarna prijetnja slobodi, dok muslimani kao što je Merva, koji razotkriju rastući rasizam na Zapadu i izazovu postojeće stereotipe, nikad ne dobiju priliku da se čuje njihova strana priče niti da se ispriča priča o njima.
Ono što je važno za primijetiti jeste da su u Nedinom slučaju mediji optužili iranski režim kao vlast odgovornu za kontekst u kojem je zločin počinjen, a nisu tražili osobu koja ju je ubila. Oni su optužili ustanovu i institucije, a ne individuu koja je počinila zločin. Međutim, u slučaju Mervinog ubistva mediji su bili dosljedni u navođenju individualnosti ubice, nazivajući ga „vukom samotnjakom“, implicirajući da je on odmetnik od društva koji nema nikakve veze s društvom u kojem živi. Ubici je dato ime „Alex W.“ I institucije, društvo i ustanove u kojima živi su uklonjene iz cjelokupne slike.
I dok je Nedina smrt imala više interpretacija i stavljana je u različite kontekste, Mervinoj smrti je uskraćen cjelokupni kontekst, nije prikazana cjelokupna slika o njenoj smrti, i predstavljana je kao lična tragedija, u kojoj su učestvovali luđak i njegova žrtva. A u međuvremenu Evropa nastavlja rapidno skretati udesno, i kulturalni stereotipi, neuspjeh integriranja (čitaj: socijalno i političko otuđenje), pogrešna komunikacija, te rastuća ekonomska kriza samo podstiču ovu njenu putanju i podržavaju populistički i šovinistički diskurs novorođenih i ponovo oživljenih desničarskih partija.
U 30-im godinama prošlog stoljeća, nakon velike ekonomske krize u 20-im godinama, mlada populistička desničarska partija iznenada je ojačala u Njemačkoj i malo ko je mogao pretpostaviti da će se dogoditi ono što se kasnije dogodilo. Ne postoji realan dokaz da se može reći da je Evropa tolerantnije društvo od ostalih društava, ili da ljudi uče iz historije, ili da su neka društva izuzeta od rasističkog ponašanja. Svi dokazi ukazuju na kraj evropskog mita o poslijeratnoj toleranciji; a mediji trebaju što prije da povežu sve točke prije nego što se historija ponovi.
Izvor: Counterpunch/ Minber.ba