Naređivanje dobra i zabranjivanje zla (Nezim Halilović Muderris)

Braćo i sestre u islamu! Uz Allahovu dž.š. pomoć, tema naše današnje hutbe je »E-l-emru bi-l-marufi wen-nehju ani-l-munkeri (Naređivanje dobra i zabranjivanje zla)«.
Mi smo najbolji ummet koji se pojavio na Zemlji, upravo zbog toga što naređujemo dobro i zabranjujemo zlo i što čvrsto vjerujemo u Allaha dž.š., o čemu govore ajeti od 109 – 111., Sure Ali Imran: 
وَلِلَّهِ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ وَإِلَى اللَّهِ تُرْجَعُ الْأُمُورُ(109) كُنْتُمْ خَيْرَ أُمَّةٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ تَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَتَنْهَوْنَ عَنْ الْمُنكَرِ وَتُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَلَوْ آمَنَ أَهْلُ الْكِتَابِ لَكَانَ خَيْرًا لَهُمْ مِنْهُمْ الْمُؤْمِنُونَ وَأَكْثَرُهُمْ الْفَاسِقُونَ(110) لَنْ يَضُرُّوكُمْ إِلَّا أَذًى وَإِنْ يُقَاتِلُوكُمْ يُوَلُّوكُمْ الْأَدْبَارَ ثُمَّ لَا يُنْصَرُونَ(111) (سورة آل عمران: 109 – 111)
 »Allahovo je sve što je na nebesima i Zemlji i Allahu se sve vraća!« (109) »Vi ste narod najbolji od svih koji se ikada pojavio: naređujete činjenje dobra, a zabranjujete  činjenje loših djela i u Allaha vjerujete. A kada bi sljedbenici Knjige ispravno vjerovali, bilo bi bolje za njih; ima ih i pravih vjernika, ali većinom su nevjernici.« (110) »Oni vam ne mogu nauditi, mogu vas samo vrijeđati; ako vas napadnu, daće se u bijeg i poslije im pomoći neće biti!« (111) (Suretu Ali Imran: 109 – 111)

 Kada bi ljudi bili svjesni Allahove dž.š. Veličine i toga da Njemu pripada sve što je na nebesima i Zemlji i da se Njemu sve vraća, ne bi se zavaravali dunjalučkim prolaznim nasladama, nego bi Njemu iskreno robovali i pripremali se za Da obračuna. Sav njihov život bi bio robovanje i ibadet. To što smo mi najbolji ummet, je pitanje koje ima svoje duboke razloge, a oni se nalaze upravo u naređivanju dobra i zabranjivanju (spriječavanju) zla. Citirani ajeti su do kraja jasni i  oni ne govore o preporučivanju dobra i odvraćanju od zla, nego o naređivanju dobra i sprječavanju zla, a to je velika razlika. Da bi se dobro naređivalo i zlo spriječavalo, to podrazumijeva da vjernici, kao obavezu imaju i to, da se izbore za pozicije, sa kojih će moći djelovati u tom pravcu, odnosno da se izbore za mjesta odlučivanja i samog provođenja (ili kako nas M.Z. »uči« implementacije). To nije pitanje ljubavi i želje za vlašću, jer Muhammed s.a.v.s. preporučuje da se odgovorne funkcije ne daju onima koji ih žele, radi položaja, već onima koji ih nerado prihvaćaju, smatrajući ih velikom odgovornošću i bremenom, na obadva svijeta. Kada bi i mi bili svjesni ovih principa, mnogo toga bi nam bilo jasnije, te bi daleko savjesnije obavljali povjerene nam dužnosti!
Predstojeći Lokalni izbori su izuzetna prilaka da se držeći se Kuranskih principa izborimo za načelnike općina i članove Općinskih vijeća, koji će znati i htjeti provesti volju birača na najbolji mogući način. I nemojmo biti u dilemi oko lista i kandidata i izaberimo najbolje; one koji su u vrijeme otpora agresorima imali snage i umijeća da organiziraju odbranu i stave se na čelo kada je bilo najteže! Ne dozvolimo da kvazi-demokrate i oni koji pokušavaju izjednačiti agresora i žrtvu, budu naši predstavnici! 

Na sceni je bjesomučna kampanja nedobronamjernih političarara i neprofesionalnih novinari, koji radi vlastitih inetersa ili po zadatku određenih službi ili pojedinaca, žele devalvirati sve što iole vrijedi. Na sceni su pokušaji razbijanja nacionalne i političke snage, bošnjačkog bića, koje se uporno proglašava za glavnog i dežurnog krivca za svaki neuspjeh, a uspjesi se pripisuju drugima… Mi, naravno naivno posmatramo i ponekad dolazimo i sami u sumnju, ko je ko. Ovdje u Bosni je čista stvar: Zna se ko je šta radio i ko je koje principe branio. Zna se ko je pucao, a ko trpio vatru. Zna se ko je: klao, masakrirao, sakatio, mučio i zatvarao, a ko je bio: ubijan, masakriran, sakaćen, mučen i zatvaran. Zna se ko je branio i uz Allahovu dž.š. pomoć odbranio, ovo krvlju natopljeno parče zemlje Bosanske. Zna se ko je podnio najviše ljudske žrtve i čiji šehidluci podsjećaju i obavezuju, da se Bosna mora čuvati i njegovati. Ona tako natopljena šehidskom krvlju, miriše miskom, a ko nije osjetio misk i ne zna šta je pravi miris…   

Mumini su zaštitnici jedni drugih, što potvrđuje 71. ajet Sure Et-Tevbe:
وَالْمُؤْمِنُونَ وَالْمُؤْمِنَاتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِيَاءُ بَعْضٍ يَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَوْنَ عَنْ الْمُنكَرِ وَيُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَيُطِيعُونَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ أُوْلَئِكَ سَيَرْحَمُهُمْ اللَّهُ إِنَّ اللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ (سورة التوبة:71)
»A vjernici i vjernice su zaštitnici jedni drugima: naređuju da se čine dobra djela, a od nevaljalih spriječavaju, i namaz obavljaju i zekat daju, i Allahu i Njegovu poslaniku se pokoravaju. To su oni kojima će se Allah sigurno smilovati. Allah je zaista Silan i Mudar!« (Suretut-Tevbe: 71)

Muhammed s.a.v.s. podučava svoje ashabe i ummet, da i kada je u pitanju put (čaršija), da i prema njemu ispune obavezu ili hakk (koji mu pripada), pa se u hadisu koji prenosi Ebu Seid kaže:
عَنْ أَبِي سَعِيدٍ الْخُدْرِيِّ رَضِي اللَّه عَنْه أَنَّ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّه عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: إِيَّاكُمْ وَالْجُلُوسَ عَلَى الطُّرُقَاتِ! فَقَالُوا: مَا لَنَا بُدٌّ إِنَّمَا هِيَ مَجَالِسُنَا نَتَحَدَّثُ فِيهَا! قَالَ: فَإِذَا أَبَيْتُمْ إِلَّا الْمَجَالِسَ فَأَعْطُوا الطَّرِيقَ حَقَّهَا قَالُوا وَمَا حَقُّ الطَّرِيقِ قَالَ غَضُّ الْبَصَرِ وَكَفُّ الْأَذَى وَرَدُّ السَّلَامِ وَأَمْرٌ بِالْمَعْرُوفِ وَنَهْيٌ عَنِ الْمُنْكَرِ (بخارى)
Prenosi Ebu Seid El-Hudari r.a. da je Poslanik s.a.v.s. rekao: »Čuvajte se sjedenja na putevima (pored puta)! Rekli su (ashabi): »Nemamo izbora. To su mjesta gdje zajedno sjedimo i međusobno razgovaramo!« Rekao je: »Kada budete prinuđeni na to, dajte putu njegova hakk (pravo)!« Rekli su: »Šta je to hakk puta?« Reče: »Obaranje pogleda, ustezanje od činjenja nečega ružnog, uzvraćanje selama, naređivanje dobra i odvraćanje od zla!« (Buharija)

Braćo i sestre! Naš Poslanik s.a.v.s. nam zabranjuje bespotrebno sjedenje pored puta, jer se ono smatra gubljenjem vremena, ali ako već do toga dođe, onda se put, kao nešto što je javna stvar, mora poštivati, odnosno, prema njemu se moraju ispuniti obaveze: obaranje pogleda, ustezanje od činjenja ružne stvari, uzvraćanje selama, naređivanje dobra i srječavanje zla! Da li i mi kada se nađemo na putu ili čaršiji ispunjavamo ovih pet stvari ili se utapamo u bezličnu masu, koja srlja u sigurnu propast? Zbog čega se nemarno odnosimo prema vremenu, kao Allahovom dž.š. daru, sa kojim se On zaklinje? Zbog čega smo neodgovorni u ispunjavanju naših obaveza i zbog čega tračimo vrijeme: na praznim sijelima, ispred TV ekrana, na ulicama, kafanama i slično? 

Braćo i sestre! Obratimo pažnju, da li ono što naređujemo i sami činimo, te da li ono što zabranjejemo ljudima, ponekad činimo, jer ako smo takvi, onda bi se mogli naći u poziciji onoga o kome Muhammed a.s. kaže u hadisu:
قال النبى ِ صَلَّى اللَّه عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: يُجَاءُ بِرَجُلٍ فَيُطْرَحُ فِي النَّارِ فَيَطْحَنُ فِيهَا كَطَحْنِ الْحِمَارِ بِرَحَاهُ فَيُطِيفُ بِهِ أَهْلُ النَّارِ فَيَقُولُونَ أَيْ فُلَانُ أَلَسْتَ كُنْتَ تَأْمُرُ بِالْمَعْرُوفِ وَتَنْهَى عَنِ الْمُنْكَرِ فَيَقُولُ إِنِّي كُنْتُ آمُرُ بِالْمَعْرُوفِ وَلَا أَفْعَلُهُ وَأَنْهَى عَنِ الْمُنْكَرِ وَأَفْعَلُهُ (بخارى)
Rekao je Poslanik s.a.v.s.: »Dovešće se čovjek, pa će biti bačen u vatru i smotaće se kao što se smota magarac oko žioke. Pa će oko njega obilaziti stanovnici džehennema i govoriće mu: Hej ti, zar nisi naređivao dobro i zabranjivao zlo? Pa će on reći: Ja sam uistinu naređivao dobro, ali ga nisam činio, i zabranjivao sam zlo, ali sam ga radio!« (Buharija)

Muhammed a.s. nagovještava kaznu onima koji se ne budu držali principa naređivanja dobra i spriječavanja zla, pa u hadisu koji prenosi Huzejfe r.a. kaže:
عَنْ حُذَيْفَةَ بْنِ الْيَمَانِ عَنِ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّه عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: »وَالَّذِي نَفْسِي بِيَدِهِ لَتَأْمُرُنَّ بِالْمَعْرُوفِ وَلَتَنْهَوُنَّ عَنِ الْمُنْكَرِ أَوْ لَيُوشِكَنَّ اللَّهُ أَنْ يَبْعَثَ عَلَيْكُمْ عِقَابًا مِنْهُ ثُمَّ تَدْعُونَهُ فَلَا يُسْتَجَابُ لَكُمْ. (ترمذى)
Prenosi Huzejfe bin Jemman, da je Poslanik s.a.v.s. rekao: »Tako mi Onoga u čijoj Ruci je moj život, ili ćete naređivati dobro  i zabranjivati zlo, ili će vam Allah poslati kaznu od Sebe, pa ćete vi Njemu upućivati dove, koje vam neće biti primljene!« (Tirmizija)

Braćo i sestre! Naređujmo dobro i sprječavajmo zlo i ne dozvolimo da nas zavaraju dunjalučki ukrasi, na račun trajnih vrijednosti!

Gospodaru, pomozi mudžahidima ma gdje bili, ne iskušavaj nas sa onim što nećemo moći podnijeti, učini nas od onih koji se samo Tebe boje i samo Tebi na sedždu padaju, učini nas u našim očima malim, a u očima ljudi i kod Tebe velikim, sačuvaj nas svojstava munafika i od nas otkloni zlo munafika i kafira, oprosti nam grijehe i počasti nas u džennetu, društvom sa: poslanicima, šehidima i dobrim ljudima!

Sarajevo: 04. redžeb 1425.h. 20. avgust 2004.g.                                     
Hutba: Džamija Kralj Fahd

Nezim Halilović  Muderris