Inkvizicija ne briše sve
Većini muslimana je poznata krstaška Rekonkvista, kršćansko ponovno osvajanje muslimanske Španije sa sistematskim iskorijenjivanjem Islama sa Pirinejskog poluotoka, provođeno naredbom Crkve i najokrutnijim metodama Inkvizicije. Vrlo malo ostataka ove divne civilizacije je preostalo nakon krstaškog pustošenja. Neki su tragovi ipak preostali i ne samo da nisu iskorijenjeni nego su se čak ušunjali i u druge dijelove kršćanskog svijeta. Tu spadaju arabizmi.
Ukoliko poznajete španski ili engleski jezik, onda vjerovatno znate više arapskog nego što ste mislili. Nakon latinskog i engleskog, arapski je vjerovatno najveći izvor riječi španskog jezika, i veliki dio srodnih englesko-španskih riječi (riječi koje oba jezika dijele) koje ne dolaze iz španskog, dolaze iz arapskog. Engleske (a i bosanske) riječi za koje se najčešće uzima kao primjer arabizama su one koje počinju sa prefiksom “al-“, rijeci kao “algebra”, “Allah”, “alkalije” i “alhemija”, i one postoje u španskom kao algebra, Ala, alkali, i alkimija. Ali ovo nisu jedine arapske riječi u španskom. Mnoge druge riječi kao npr. “coffee”, “zero”(nula) i “sugar” (šećer) dolaze takođe iz arapskog.
Etimologija engleskih riječi prevazilazi okvire ovoga članka, ali što se tiče uvođenje arapskih riječi u španski, ono je počelo u 8. stoljeću, mada su i prije toga uvedene neke riječi iz latinskog i grčkog, koje imaju arapske korijene.
Ljudi koji su živjeli na mjestu današnje Španije su govorili nekada latinski, ali su se kroz stoljeća španski i ostali romanski jezici kao što su francuski i italijanski postepeno izdiferencirali.Latinski dijalekt koji je kasnije postao španski jezik je bio od 711. godine (kada se je Tariq ibn Zijad iskrcao na kopno Španije) pod velikim utjecajem Maura, koji su govorili arapski. Kroz mnoga stoljeća latinski/španski i arapski jezik su se koristili jedan pored drugog i čak su i mnoga imena španskih mjesta zadrzala do danas svoje arapske korijene, npr. ime Gibraltar je izvedeno iz arapskog Džebel-ut-Tariq (Tarikovo brdo).
Tek u kasnom 15. stoljeću je španska inkvizicija započela progon muslimana, a do tada su već hiljade arapskih riječi postale dio španskog jezika.
Oko 5000 riječi u današnjem španskom jeziku potiče iz arapskog. U tabeli ispod možete vidjeti samo neke od uobičajenih španskih riječi arapskog porijekla. Kao što se vidi, mnoge su riječi takođe postale i dio engleskog jezika. Mada se vjeruje da su ove riječi došle u engleski preko španskog, vjerovatno je većina ipak u engleski ušla drugim putevima.
|
Spanske rijeci arapskog porijekla
|
Engleske rijeci
|
|
aceite
adobe aduana ajedrez Ala al-acran al-bacora al-bahaca al-cade al-coba al-cohol al-dea al-fombra al-garroba al ghattas al-godon al-gontmo al-kimia al-macen al-manaque al-mirante al-mohada al-qasr al-quiler amalgama arroz asesino atun ayatola azafran azucar azul bano barrio berenjena cafe cero chisme Coran cuzcuz dado embarazada espinaca fez fulano gacela guitarra hachis haren hasta iman jaque jaque mate jirafa laca lila lima limon macabro marfil masacre masaje mascara mazapan mezquita momia mono naranja ojala ole paraiso rehen rincon sorbete sofa rubio talco tamarindo tarea tarifa toronja zanahoria |
oil
adobe customs – as at a border chess Allah scorpion albacore basil mayor bedroom, alcove alcohol village – alderman carpet carob alcatraz – as pelican cotton algorithm alchemy storage almanac admiral pillow alcazar – fortress rent amalgam rice assassin tuna ayatollah saffron sugar blue – azure bathroom district eggplant coffee zero gossip, gadget Koran couscous die – singular of “dice” pregnant spinach fez what’s-his-name gazelle guitar hashish harem until imam check – as in chess checkmate giraffe lacquer lilac lime lemon macabre marble massacre massage mask marzipan mosque mummy monkey orange I hope, God willing bravo paradise hostage corner, nook sherbet sofa blond talc tamarind task tariff grapefruit carrot |
Preveo Halil Senusija, izvor IslamiCity.com
